امعمارهاُم عُماره، کنیه نَسیبه بنت کعب (تولد پس از ۱۳ قمری /۶۳۴ میلادی)، از زنان صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می باشد. ۱ - دفع اشتباهدر پاره ای مآخذ، نام او را « نُسَیبه » نیز ضبط کرده اند، [۱]
کلبی هشام، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۴۹، به کوشش محمود فردوس العظم، دمشق، دارالیقظة العربیه.
[۲]
واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۶۸۵، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
اما نباید او را با یکی دیگر از زنان صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به نام «نُسیبه بنت کعب» که « ام عطیه » کنیه داشت و او نیز از انصار بود، خَلط کرد. [۳]
واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۶۸۵ که از هر دو در یک واقعه نام برده است، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۴]
خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۲، ص۸۷۸، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م.
[۵]
ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۹۴۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰م.
[۶]
ابن ماکولا علی، الاکمال، ج۷، ص۳۳۷-۳۳۸، به کوشش نایف عباسی، بیروت.
۲ - نسبپدر ام عماره، کعب بن عمرو ، از بنی مازِن خزرج - قبیله مشهور یثرب (مدینه بعدی) - و مادر وی رباب دختر عبدالله نیز از همان قبیله بود. [۷]
کلبی هشام، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۴۹، به کوشش محمود فردوس العظم، دمشق، دارالیقظة العربیه.
[۸]
ابن‌هشام عبدالملک، سیرة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، ج۲، ص۳۱۹، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق /۱۹۷۱م.
[۹]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۱، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
دو برادر او، عبدالله و عبدالرحمان بن کعب نیز از اصحاب به شمار می‌رفتند. [۱۰]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۱، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
۳ - ازدواجام عماره گویا نخست با زید بن عاصم از بنی نجارِ خزرج ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام های « حبیب » - که بدین سبب به او « ام حبیب » نیز گفته می‌شد [۱۱]
ابن‌هشام عبدالملک، سیرة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، ج۲، ص۳۱۹، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق /۱۹۷۱م.
[۱۲]
بلاذری احمد، فتوح البلدان، ج۱، ص۱۲۶ به نقل از واقدی، به کوشش عبدالله و عمر انیس الطباع، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.
- و « عبدالله » داشت که هر دو در شمار اصحاب بودند. [۱۳]
کلبی هشام، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۴۹، به کوشش محمود فردوس العظم، دمشق، دارالیقظة العربیه.
۴ - گرایش به اسلامام عماره، در شهر مدینه از نخستین گروندگان به اسلام و یکی از دو زنی بود که گفته‌اند در بیعت دوم عقبه اسلام آورد. در این بیعت، همسر بعدی او، غزیة بن عمرو - از بنی نجار - که ام عماره از او نیز دو فرزند به نام های «تمیم» و «خوله» داشت - شرکت جست. [۱۴]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۱، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
[۱۵]
بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۵۰، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
[۱۶]
ابن‌هشام عبدالملک، سیرة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، ج۲، ص۳۱۹، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق /۱۹۷۱م.
۵ - شرکت در غزواتام عماره برای کمک به جنگجویان و زخمیان در چند غزوه حضور داشت و به ویژه در غزوه احد ، چون پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را در تنگنا دید، جان فشانی بسیار از خود نشان داد، چندانکه زخم ها برداشت [۱۷]
واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۶۸، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۱۸]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۱، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
و به همین سبب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) او را ستایش، و سپس از وی عیادت کرد. [۱۹]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۲-۳۰۳، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
[۲۰]
بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
وی اگرچه به سبب زخم هایی که در احد برداشته بود، از شرکت در غزوه حمراء الاسد بازماند، [۲۱]
واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۶۸-۲۷۳، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۲]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۲، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
اما در دیگر غزوات و حوادث همراه لشکریان اسلام بود. [۲۳]
واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۵۷۴، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۴]
واقدی محمد، المغازی، ج۲، ص۷۳۵، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۵]
خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۲، ص۸۸۰، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م.
[۲۶]
ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، ج۴، ص۱۹۴۷، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰م.
[۲۷]
ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۷۸، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق.
۶ - عصر خلفاام عماره در دوره خلافت ابوبکر ، در جنگ یمامه نیز شرکت جست و در همین جنگ یک دست خود را از دست داد. [۲۸]
واقدی محمد، المغازی، ج۱، ص۲۶۹، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م.
[۲۹]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۴، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
[۳۰]
بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۵، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
[۳۱]
بلاذری احمد، فتوح البلدان، ج۱، ص۱۲۶، به کوشش عبدالله و عمر انیس الطباع، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م.
[۳۲]
ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق.
به تاریخ درگذشت او در مآخذ اشاره ای نشده است، اما از متن یک روایت چنین برمی آید که تا دوره خلافت عمر بن خطاب زنده بوده است. [۳۳]
ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، ج۸، ص۳۰۳، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق.
[۳۴]
بلاذری احمد، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۵-۳۲۶، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م.
۷ - روایت حدیثاز ام عماره چند حدیث از قول رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقل شده است. [۳۵]
احمد بن حنبل، مسند، ج۶، ص۴۳۹، قاهره، ۱۳۱۳ق.
[۳۶]
ابن ماجه محمد، سنن، ج۱، ص۵۵۶، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، ۱۳۹۵ق/ ۱۹۷۵م.
[۳۷]
مزی یوسف، تحفة الاشراف، ج۱۳، ص۹۲-۹۳، بمبئی، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۲م.
۸ - فهرست‌منابع۱) ابن سعد محمد، کتاب الطبقات الکبیر، به کوشش بروکلمان و دیگران، لیدن، ۱۳۲۱ق؛ ۲) ابن عبدالبر یوسف، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/ ۱۹۶۰م؛ ۳) ابن ماجه محمد، سنن، به کوشش محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت، ۱۳۹۵ق/ ۱۹۷۵م؛ ۴) ابن ماکولا علی، الاکمال، به کوشش نایف عباسی، بیروت؛ ۵) ابن‌هشام عبدالملک، سیرة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۳۹۱ق /۱۹۷۱م؛ ۶) احمد بن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق؛ ۷) بلاذری احمد، انساب الاشراف، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م؛ ۸) بلاذری احمد، فتوح البلدان، به کوشش عبدالله و عمر انیس الطباع، بیروت، ۱۴۰۷ق /۱۹۸۷م؛ ۹) خلیفة بن خیاط، الطبقات، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م؛ ۱۰) ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت، ۱۴۰۵ق؛ ۱۱) کلبی هشام، نسب معد و الیمن الکبیر، به کوشش محمود فردوس العظم، دمشق، دارالیقظة العربیه؛ ۱۲) مزی یوسف، تحفة الاشراف، بمبئی، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۲م؛ ۱۳) واقدی محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م؛ ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ام‌عماره»، ج۱۰، ص۳۹۴۸. رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | درگذشتگان سال 13 (قمری) | راویان حدیث از پیامبر | رجال | زنان صحابی | محدثان قرن ۱ (قمری)
|