ابوقحافهابوقُحافه، عثمان بن عامر بن عمرو بن کعب، پدر خلیفه اول ابوبکر بود که طبق یک روایت روز فتح مکه اسلام آورد و مسلمان شد. ۱ - معرفی اجمالیآگاهی درباره ابوقحافه بسیار اندک و ناچیز است و به آنچه در مآخذ آمده نیز نمی‌توان اعتماد چندانی داشت چه به نظر می‌رسد بیش‌تر این روایات در پرتو مقامی است که فرزند وی ابوبکر بدان رسیده است. او از تیره بنی تَیم و از قریش بود و گفته‌اند که بینایی خود را از دست داده بوده است. [۲]
ابن حبیب، محمد، المعبر، ج۱، ص۲۹۶، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م.
۲ - اسلام آوردن ابوقحافهبه یک روایت در روز فتح مکه، درحالی که فرزندش ابوبکر او را همراهی می‌کرد، نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)]] اسلام آورد [۳]
ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، ج۴، ص۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۷۵ق۸۱۹۵۵م.
اما واقدی در خبری که طی آن به صحبت یکی از دختران ابوقحافه با پدرش در روز فتح مکه و درباره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اشاره می‌کند سخنی از اسلام آوردن او به میان نمی‌آورد. در برخی مآخذ، این خبر را با ماجرای اسلام آوردن ابوقحافه در آمیخته‌اند. [۷]
ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، ج۴، ص۴۸، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۷۵ق۸۱۹۵۵م.
[۱۰]
احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۳، ص۳۳۸، قاهره، ۱۳۱۳ق.
۳ - درگذشتگفتهاند ابوقحافه پس از درگذشت ابوبکر زنده بود و از او ارث برد [۱۳]
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۶، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م.
و در ۱۴ق در ۹۷ سالگی و در اوایل خلافت عمر درگذشت، اما از فحوای روایتی چنین برمی‌آید که ابوقحافه دست‌کم سالیانی پیش از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درگذشته باشد. [۱۹]
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۴، ص۱۲۹، به کوشش ماکس شلوزینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۳۸م.
از این‌رو ماجرایی که نشان می‌دهد پس از فوت ابوبکر، ابوقحافه او را ستود، به افسانه بیش‌تر می‌ماند.۴ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغایه، قاهره، ۱۲۸۰ق. (۲) ابن حبیب، محمد، المعبر، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م. (۳) ابن سعد، محمد، الطبقت الکبیر، به کوشش ادوارد زاخاو و دیگران، لیدن، ۱۳۲۲ق. (۴) ابن عبدالبر، یوسف ابن عبدالله، الاستیعاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م. (۵) ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م. (۶) ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۷۵ق۸۱۹۵۵م. (۷) احمد بن حنبل، مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق. (۸) بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج ۱، به کوشش محمد حمیدالله، قاهره، ۱۹۵۹م. (۹) بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۴، به کوشش ماکس شلوزینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۳۸م. (۱۰) بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوه، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۱۱) خلیفه بن خیاط، التاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م. (۱۲) طبری، تاریخ، کلبی، هشام بن محمد، جمهره النسب، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م. (۱۳) واقدی، محمد بن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۱۹۶۶م. (۱۴) یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م. ۵ - پانویس۶ - منبع• دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوقحافه». رده‌های این صفحه : خاندان ابوبکر | درگذشتگان سال 14 (قمری)
|