گروه بمبارهبَمبارَه (بامباره/ بامبارا)، گروه قومی و زبانی ساکن دره رود نیجر علیا در مالی بود. ۱ - شناخت اجمالیبمبارهها که علاوه بر مالی در سنگال ، گینه و ساحل عاج پراکنده اند، خود را از گروه بزرگ مندینکا از اقوام بزرگ افریقای باختری می‌دانند. [۱]
بزیل دیویدسن، افریقا: تاریخ یک قاره، ج۱، ص۲۶۱، ترجمه هرمز ریاحی و فرشته مولوی، تهران ۱ ش.
آنان گروه قومیِ اکثریت را در مالی تشکیل می‌دهند و با جمعیتی حدود دو تا سه میلیون تن، ۴۰% جمعیت مالی، از نفوذ بسیاری برخوردارند.
۲ - گویشزبان بمباره‌ها از مهمترین زبان‌های ۲۶ گانه گروه مندایی غربی است که خود از زبان‌های آتلانتیک غربی از انشعابات زبان‌های نیجر کنگوست که به عنوان زبانی درون قومی وسیعاً بدان تکلّم می‌شود و برای نگارش آن از خطی خاص و بومی استفاده می‌شود، و گرچه زبان تجاری و اداری آن‌ها فرانسه است. ۳ - پیشینهافسانههای نژادی بمباره ها، آنان را از اخلاف بامانا می‌داند که در قرن هفتم /سیزدهم از سلطه اربابان خود گریختند. در متون تاریخی مسلمانان واژه بامانا به معنی کافر به کار رفته است. ۳.۱ - در فاصله سال‌های ۹۰۶ـ ۱۲۱۵/ ۱۵۰۰ـ ۱۸۰۰این قوم در فاصله ۹۰۶ـ ۱۲۱۵/ ۱۵۰۰ـ ۱۸۰۰، دو حکومت مهم یکی به مرکزیت سگو در مالی کنونی و دیگری در منطقه ای بین مالی و سنگال تشکیل دادند. گرچه این دو حکومت بت پرست بودند، از استخدام نیروهای مسلمان و حتی پذیرش نفوذ روحانیان مسلمان ابایی نداشتند. این سال‌ها شاهد حملات پیاپی بمباره همراه فولانی‌ها و طوارق به تمبوکتو (بریتانیکا، ذیل «تمبوکتو») و نیز یورش‌های آنان به قبیله بازرگان و مسلمان سونینکه (که بمباره‌ها آنان را ماراکا می‌نامند) بود. در این دوره گسترش اسلام در میان بمباره از راه بازرگانی و جهاد و غزا رو به فزونی نهاد. ۳.۲ - سال۱۸۵۲ به بعددر ۱۸۵۲ حاج عمر بن سعید تال (۱۲۱۲ـ۱۲۸۱/ ۱۷۹۷ـ۱۸۶۴) بنیانگذار حکومت پادشاهی توکولر، بمباره‌ها را مطیع خود ساخت، اما جانشینان وی در کار گسترش اسلام و از میان بردن مذاهبِ بومیِ جاندارپندارانه (آنیمیستی) چندان موفق نبودند و سرکردگان نظامی بمباره سی سال در برابر آنان مقاومت کردند. در (فاصله سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۸) / دهه نود سده نوزدهم، با معاهده ای بین سلطان سگو و فرانسویان، دروازه‌های سرزمین بمباره به روی اروپاییان گشوده شد و در ۱۳۲۲/۱۹۰۴، این سرزمین‌ها رسماً مستعمره فرانسه شد. با این‌که در ۱۳۳۰/۱۹۱۲ تعداد اندکی (حدود ۳%) از بمباره‌ها مسلمان بودند، استعمار فرانسه با افزایش فرصت‌های بازرگانی در افریقای غربی و گسترش روابط شهرهای این منطقه، نفوذ اسلام را در جوامع بومی افریقا تسهیل کرد. ۳.۳ - سال ۱۳۲۷/۱۹۰۹یکی از دولتمردان فرانسوی در ۱۳۲۷/۱۹۰۹ از نفوذ اسلام و رویارویی جوانان مسلمان با والدین خود که بر کیش قدیم بودند، گزارش می‌دهد. از ۱۳۲۴ ش/ ۱۹۴۵ به بعد، روند گرایش به اسلام در میان بمباره‌ها افزایش یافت. مراسم و اعیاد اسلامی و شرکت در نماز جمعه، پذیرفتن تقویم قمری مسلمانان که از نظر تغییرات فصول با موقعیت اقلیمی سرزمین بمباره‌ها منطبق است، از نشانه‌های گسترش اسلام در میان این قوم به شمار می‌آید. هم اکنون در میان مسلمانان بمباره طریقت قادریه مریدان بسیار دارد. پشتیبانی مالی عربستان سعودی نیز نفوذ وهابیان را گسترش داده است. جنبش مذهبی حمالیه نیز در میان بمباره های سنگال پیروانی دارد. [۲]
ژوزف کوک، مسلمانان افریقا، ج۱، ص۱۷۳، ترجمه اسدالله علوی، مشهد ۱۳۷۳ ش.
۴ - شغلاقتصاد این قوم کاملاً متکی بر کشاورزی است. بمباره‌ها شهرت سنّتی خود را به عنوان کشاورزان ورزیده با سازمان‌های اجتماعی ـ تعاونی و شیوه محلی اداره جوامع روستایی که مناسب شیوه تولید کشاورزی خودشان است، هنوز حفظ کرده اند. ۵ - محصولمحصول عمده آنان بادام زمینی ، برنج و پنبه است. امروزه نیز، با وجود مسلمان بودن، بمباره‌ها صورتک بز کوهی و مجسمه‌های کوچک و بزرگ مادینه ای می‌سازند که در جشنهای بذرپاشی و برداشت محصول از آن استفاده می‌کنند. این دست ساخته‌ها در میان اروپاییان از جذابترین و زیباترین نمادهای فرهنگی و آثار هنری افریقا محسوب می‌شود. [۳]
ژاک ماکه، تمدن سیاهان: تاریخ، ج۱، ص۲۰۲، فنون، هنرها، جوامع، ترجمة اسدالله علوی، مشهد ۱۳۶۹ ش.
۶ - فهرست منابع(۱) بزیل دیویدسن، افریقا: تاریخ یک قاره، ترجمه هرمز ریاحی و فرشته مولوی، تهران ۱ ش. (۲) ژوزف کوک، مسلمانان افریقا، ترجمه اسدالله علوی، مشهد ۱۳۷۳ ش. (۳) ژاک ماکه، تمدن سیاهان: تاریخ، فنون، هنرها، جوامع، ترجمه اسدالله علوی، مشهد ۱۳۶۹ ش. (۴) Atlas of the world's languages , ed Christopher Moseley and R E Asher, London ۱۹۹۴;. (۵) The Encyclopedia Americana , Danbury ۱۹۸۴, svv "Bambara", "Mali" (by David Robinson) , "Sculpture" (by D Black) ;. The Encyclopedia of religion , ed Mircea Eliade, New York (۶) ۱۹۸۷, sv "Bambara religion" (by Dominique Zahan) ;. (۷) General history of Africa , Paris ۱۹۹۲-۱۹۹۳;. (۸) The New Encyclopaedia Britanica , Chicago ۱۹۸۵, Macropaedia, Micropaedia ;. (۹) Richard Roberts, "Bambara", in Muslim peoples: a world ethnographic survey , ed Richard V Weekes, Westport, Connecticut ۱۹۸۴. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بمباره»، شماره۱۷۸۵. |