کتاب الخمس (للحائری)"کتاب الخمس" از جمله دروسى كه آیة الله شیخ مرتضی حائری یزدی (ره) در جلسات درسش براى طلاّب علم و فضيلت افاده نموده است . ۱ - درباره مؤلفروز چهاردهم ذى حجه سال ۱۳۳۴ ه. ق در يك خانواده متدين و مذهبى و كانون علم و تقوی ، از پدرى بزرگوار فرزندى به نام شيخ مرتضى در اراک ديده به جهان گشود. پدر بزرگوارش مرحوم شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم مى باشد. مرحوم حاج آقا مرتضى زهد و تقوا، ساده زيستى، دورى از مظاهر فريبنده دنيا، نا ديده گرفتن تشريفات ظاهرى، پرهيز از خلاف گويى و تملق و ديگر صفات نيكو را از پدر بزرگوارش به ارث برده بود. تا آخر عمر در خانه پدريش كه با خشت و گل ساخته شده بود، زندگى كرد. آنقدر مراعات وجوه و اموال عمومى را مى‌كرد. رفع گرفتارى‌هاى مردم درمانده، بر طرف كردن مشكلات زندگى آنها از ديگر خصوصيات بارز اين مرد بزرگ بود. بعضى از اساتيدى كه ايشان از محضرشان استفاده نموده است عبارتند از:- سید محمد رضا گلپایگانی - سید محمد تقی خوانساری - سید محمد محقق داماد - حاج شيخ عبدالكريم حايرى- سید محمد حجت کوه کمره‌ای - حاج سید حسین بروجردی - امام سید روح الله خمینی . مرحوم حاج آقا مرتضی حائری پس از عمرى تلاش و كوشش در راه احياى دين مبين اسلام و تربيت، عاقبت در شب ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۰۶ ه. ق، مصادف با ۲۵ اسفند ۱۳۶۴ ه. ش، روح پاكش به ملكوت اعلى پيوست. آية الله العظمى سيد محمد رضا گلپايگانى( ره) بر پيكر پاك آن مرحوم نماز خواندند و جنازه را به سوى مسجد بالا سر حضرت معصومه علیها السلام بردند و پايين پاى پدر بزرگوارش به خاك سپردند. ۲ - درباره كتاب از جمله دروسى كه مصنف در جلسات درسش براى طلاّب علم و فضيلت افاده نموده، مباحث خمس و انفال است، ايشان از روز شنبه نهم جمادی الأولی سال ۱۳۹۴ شروع به تدريس آن نموده و در روز چهارشنبه سيزدهم صفر سال ۱۴۰۰ و در روزهاى آغازين انقلاب اسلامى بدان پايان دادند، اين تاريخ بنابر گفته شاگردان و تاريخ‌هايى است كه مصنف قدّس سرّه در برخى اماكن كتاب بدان اشاره كرده مثلا در صفحه ۵۵۰ تاريخ ۱۸ جمادى الثانى سال ۱۳۹۶ و در صفحه ۸۲۲ اواخر ذى الحجّة ۱۳۹۷ را ذكر كرده. اين ماه‌ها و روزها مصادف با دوران اوج انقلاب اسلامى و تحمل فشار و مشكلات بسيار از سوى حكومت طاغوتىّ بر علما و مراجع و طلاّب و حوزه‌هاى علميّة، بلكه بر عموم مؤمنين بود، اين در حالى بود كه ايشان مأمن و پناهى براى مردم بوده و مردم در مشكلات و سختيها به ايشان مراجعه مينمودند، ايشان نيز از اين مسائل بسيار ناراحت ميشدند و به همين دليل هم سال‌هاى بحث بسيار طول كشيد به گونه‌اى كه مدت‌هاى طولانى ميان درس و بحث فاصله مى‌افتاد و درس تعطيل مى‌شد و اين‌ها به خاطر اعتصابات و تظاهرات به علاوه تعطيلات سالانه حوزه بود. با تمام اين امور بحث و تدريس و نوشتن را ترك نگفته و آنها را ادامه دادند، ايشان آنچه را كه در جلسات درس و بحث مى‌فرمودند مى‌نوشتند و نتيجه آن همين كتاب ارزشمند شد كه مى‌بينيد، كتابى مركّب از متن و شرح، كه هر دو به قلم شريف ايشان نگاشته شده، متن آن تركيبى است از آنچه در عروة و الوسیلة و قواعد و شرائع و لمعة و ديگر كتب آمده، همچنين به متن سخنان صاحب جواهر قدّس سرّه را نيز ضميمه كرده و فروعاتى را كه به ذهن ايشان آمده ذكر كرده‌اند تا كتاب فروعاتى را هم كه مورد ابتلا هستند در بر بگيرد. پس از آن نيز به شرح آن و توضيح مستندات فقهى به شكلى مختصر و بدون ایجاز و اطناب پرداخته‌اند. [۷]
کتاب الخمس، شيخ مرتضى حائرى يزدى، ج۱، ص ۲۰۰.
۳ - تاليف و چاپ مطالب كتاب در سال ۱۳۹۰ قمرى در درس خارج القا شده و در ۱۷ صفر ۱۳۹۱ تاليف كتاب به پايان رسيده است. چاپ سوم كتاب در سال ۱۴۱۸ قمرى توسط انتشارات جامعه مدرسین در شهر قم انجام شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |