چشمه‌های فرعونیان (قرآن)قوم فرعون از نعمت چشمه های پر آب و فراوان برخوردار بودند که به دلیل گوش ندادن به اوامر الهی و حضرت موسی آنها را از دست دادند. ۱ - نعمت چشمه هافرعونیان از چشمه سارها بهره مند بودند و نهایتا آنها از دست ایشان خارج شد. ۱.۱ - اخراج فرعونیانفارسل فرعون فی المدائن حـشرین• فاخرجنـهم من جنـت وعیون (پس فرعون ماموران جمع آورى (خود را) به شهرها فرستاد •سرانجام ما آنان را از باغستانها و چشمه سارها اخراج کردیم.) « داستان غرق شدن فرعونیان و نجات یافتن بنی اسرائیل به دست موسى (علیه السلام ) را در طى چهارده آیه آورده، که البته حرفهاى زیادى قصه و آنچه که از سیاق کلام استفاده مى شود و احتیاجى به ذکرش نبوده حذف کرده است. از آن جمله است بیرون شدن شبانه موسى و بنى اسرائیل از مصر، که همین جمله گذشته که مى فرمود: (ان اسر بعبادى) بر آن دلالت مى کرد و بر همین قیاس سایر مطالب ریز داستان، حذف شده است . (فارسل فرعون) - یعنى موسى (علیه السلام ) بندگان مرا شبانه از مصر بیرون آورد و چون فرعون خبردار شد مردانى را به شهرهایى که در تحت فرمان او بودند فرستاد حاشرین تا مردم را کوچ دهند. و یکجا جمع کنند..» «اين احتمال نيز داده شده كه: منظور از وارث شدن بنى اسرائيل اين است كه آنها بعد از موسى و در زمان سلیمان بر سرزمين پهناور مصر حكمرانى كردند. ولى با توجه به اين كه: موسى عليه السلام يك پیامبر انقلابى بزرگ بود، بسيار بعيد به نظر مى‌رسد، چنين سرزمينى را كه اركان حكومتش فرو ريخته و در بست در اختيار او قرار داشت به كلى رها سازد، و بى آن كه تصميمى براى آنجا بگيرد روانه به سوى بيابان‌ها شود. به خصوص اين كه ساليان دراز صدها هزار نفر از بنى اسرائيل در آنجا ساكن بودند و با مسائل آن محيط آشنائى داشتند. بنابراين، از دو حال خارج نيست يا بنى اسرائيل همگى به مصر بازگشتند و حكومتى را تشكيل دادند، و يا جمعى از آنها به فرمان موسى عليه السلام در آنجا ماندند و اين برنامه را اجرا كردند، در غير اين صورت، بيرون راندن فرعونيان و وارث ساختن بنى اسرائيل كه در آیات آمده، مفهوم روشنى نخواهد داشت.» ۱.۲ - آزمودن قوم فرعونولقد فتنا قبلهم قوم فرعون... • کم ترکوا من جنـت وعیون (و به یقین پيش از آنان قوم فرعون را بيازموديم و پيامبرى بزرگوار برايشان آمد •(وه) چه باغها و چشمه سارانى (كه آنها بعد از خود) بر جاى نهادند.) «کلمه (فتنا) ماضى از مصدر (فتنه) است . و (فتنه) به معناى امتحان و ابتلاء است تا به وسیله آن حقیقت آن چیزى که مورد امتحان واقع شده روشن گردد. و (رسول کریم) موسى (علیه السلام ) است (کری) کسى را گویند که متصف به خصال حمیده باشد. راغب مى گوید: لفظ کریم چون صفت خداى عزّوجلّ قرار گیرد نامى از احسان و انعام هاى روشن او مى شود، همچنان که در آیه (ان ربى غنى کریم) واقع شده . و چون صفت انسانى قرار گیرد اسم مى شود براى اخلاق و افعال پسندیده که به وسیله عمل ظاهرى جلوه مى کند. البته کسى را کریم نمى‌گویند مگر وقتى که عملى حاکى از کرامت نفسش از او سر بزند.» «اكنون ببينيم بعد از غرق فرعون و فرعونيان، چه ماجراهاى عبرت‌انگيزى تحقق يافت. قرآن، در آياتِ بعد، ميراثِ عظيم آنها را كه به «بنى‌اسرائيل» رسيد، طى پنج موضوع، كه فهرستِ تمام زندگى آنهاست بيان كرده: نخست مى‌فرمايد: «چه بسيار باغها و چشمه‌ها، كه از خود به جا گذاشتند و رفتند»! باغها، و چشمه‌ها، دو سرمایه از جالب‌ترين و ارزنده‌ترين اموال آنها بود، چرا كه «مصر»، به بركت « نیل »، سرزمينى حاصلخيز و پر باغ بود، اين چشمه‌ها ممكن است اشاره به چشمه‌هائى باشد كه از دامن بعضى از كوه‌ها سرازير مى‌شد، و يا شعبه‌هائى باشد كه از «نيل» سرچشمه مى‌گرفت و از باغ‌هاى سرسبز و خرم آنها مى‌گذشت. و اطلاق «چشمه» (عين) بر اين شعبه‌ها بعيد نيست.» ۲ - پانویس۳ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «چشمه‌های فرعونیان». |