پیرمحمد لکهنویپیرمحمد لکهنوی، عارف حنفی مذهب هند است. ۱ - معرفی پیرمحمد لکهنویدر ۱۰۲۷ در اطاوان در نواحی جونپور به دنیا آمد. [۱]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۸، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۲]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۲، ستون ۷، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
اجداد وی از سادات آن‌جا بودند. پدرش را در کودکی از دست داد و تحت سرپرستی عموی خود قرار گرفت.
علوم مقدماتی را در جونپور، مانکپور، دهلی، اجمیر، قنّوج و سپس در حرمین شریفین فراگرفت و در مانکپور عبدالله سیّاح را درک کرد. از آن‌جا به لکهنو رفت و نزد عبدالقادر عمری لکهنوی به تحصیل پرداخت [۳]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۲، جکانپور.
[۴]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۸، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۵]
رحمان علی، تذکره علمای هند، ج۱، ص۳۴، لکهنو ۱۹۱۴.
گفته‌اند که وی در این سفر، مجذوب شد [۶]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۲، جکانپور.
و به هنگام بازگشت از بنگاله مرید و ملازم عبدالله سیّاح گردید و به طریقه چشتیه راه یافت. [۷]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۸، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
پیرمحمد از آن‌جا به دهلی سفر کرد و در آن‌جا عبدالله سیاح به پیرمحمد اجازه طریقتها و سلسله های دیگر و نیز اجازه تدریس داد. پیرمحمد به امر عبدالله سیّاح در لکهنو به تدریس پرداخت و افراد بسیاری نزد وی کسب علم کردند [۸]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۸، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
و، به گزارش عبدالحی حسنی، [۹]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۸ـ۹۹، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
سرآمد عالمان و مدرسان شد.
پیرمحمد اهل سماع بوده و کراماتی نیز از او نقل کرده اند. [۱۰]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۲، جکانپور.
وی در ۱۰۸۰ [۱۱]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۲، ستون ۷، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۲]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۳، جکانپور.
و به گزارشی در ۱۰۸۵ [۱۳]
عبدالحی حسنی، الثّقافة الاسلامیّة فی الهند، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ابوالحسن علی حسنی ندوی، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
وفات یافت، او را در لکهنو در تلّی که مشرف بر ساحل گومتی است و بعدها به تل شیخ پیرمحمد معروف شد، دفن کردند. [۱۴]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۹، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
یکی از شاگردانش شیخ عطاءالله نقشبندی بود. [۱۵]
رحمان علی، تذکره علمای هند، ج۱، ص۱۵۸، لکهنو ۱۹۱۴.
۱.۱ - آثار پیرمحمداز پیرمحمد آثار متعددی به عربی و فارسی در فقه، حکمت و عرفان باقی‌مانده که عبارت است از: سراج الحکمه، به عربی که حاشیه ای بر شرح الهدایه ملاصدرا است. [۱۶]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۹، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۷]
عبدالحی حسنی، الثّقافة الاسلامیّة فی الهند، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ابوالحسن علی حسنی ندوی، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۱۸]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۲، جکانپور.
برخی منابع آن را سراج الظلمه معرفی کرده اند [۱۹]
اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۲، ستون ۷، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
منازل اربع (منازل اربعه، اربع منازل) به فارسی در عرفان که در ۱۰۶۷ در لکهنو نوشته شده است [۲۰]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۹، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۲۱]
غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۱، ص۴۸۲، جکانپور.
[۲۲]
احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۲۰۳۹، اسلام آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ ش.
حاشیه بر الهدایه در فقه به عربی. [۲۳]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۵، ص۹۹، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
فتاوی فقهی و نامه های عرفانی بسیاری نیز از او باقی‌مانده است. ۲ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۴، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۲) عبدالحی حسنی، الثّقافة الاسلامیّة فی الهند، چاپ ابوالحسن علی حسنی ندوی، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۳) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج ۵، حیدرآباد دکن ۱۳۹۶/۱۹۷۶. (۴) رحمان علی، تذکره علمای هند، لکهنو ۱۹۱۴. (۵) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، جکانپور. (۶) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان، اسلام آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ ش. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پیرمحمد لکهنوی»، شماره۲۹۴۱. |