وصیت (حقوق)در علم حقوق، وصیّت عمل حقوقی است که به‌موجب آن، شخص به‌طور مستقیم یا در نتیجه تسلیط دیگران در اموال یا حقوق خود برای بعد از فوت تصرّف می‌نماید. از دیدگاه قانون مدنی وصیّ باید داری شرایطی از این قرار باشد: بالغ، عاقل و رشید، تا بتواند امور وصایت را انجام دهد، بنابراین صغیر، مجنون و سفیه را نمی‌توان وصی در امر وصایت نمود. ۱ - معنای لغویوصیت در لغت، مشتق از «وصی یصی» به‌معنی وصل و پیوند بین دو شیء است. به اعتبار این‌که موصی، تصرّف در اموال و دخالت در امور زمان خود را به‌بعد از موت متّصل می‌نماید، آن را وصیّت نامیده‌اند. [۲]
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۶، ص۴۵۱.
و گفته شده وصیّت از فعل رباعی «اوصی یوصی یا وصّی» گرفته شده و به‌معنی عهد به‌کار می‌رود. در این صورت وصیّت نامیدن عقد مزبور به‌اعتبار تعهّدی است که موصی آن را می‌پذیرد. و اسم آن وصایت (باکسر و یا فتح واو) به معنی تعیین وصیّ برای صغار و مجنون می‌باشد. [۴]
انصاری، مسعود و محمدعلی طاهری، دانشنامه حقوق خصوصی، ج۳، ص۲۱۷۲.
۲ - تعریف حقوقیاز دیدگاه صاحب‌نظران در مسائل حقوق مدنی، وصیّت عمل حقوقی است که به موجب آن، شخص به‌طور مستقیم یا در نتیجه تسلیط دیگران در اموال یا حقوق خود برای بعد از فوت تصرّف می‌نماید. [۵]
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی (شفعه ـ وصیّت ـ ارث)، ص۶۰.
پدر و جدّ پدری (اولیای قهری) نه‌تنها در زمان حیات خود سرپرستی فرزندان خانواده را به‌عهده دارند، بلکه می‌توانند برای پس از مرگ نیز شخصی را مامور تربیت فرزندان و اداره دارایی آنان سازند. عمل حقوقی ناظر به‌تعیین و انتصاب چنین شخصی را «وصایت» (وصیت عهدی) و برگزیده او را «وصیّ» می‌نامند. بخش اخیر ماده ۸۲۶ قانون مدنی در تعریف وصیّ می‌گوید: «... کسی که به موجب وصیّت عهدی ولیّ به مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده می‌شود، وصیّ نامیده می‌شود». بنابراین وصی، نماینده عهدی ولیّ قهری است و همه اختیارات خود را از او می‌گیرد. [۶]
کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده واولاد، ج۲، ص۲۳۹.
۳ - وصی در حقوق مدنیاز دیدگاه قانون مدنی وصیّ باید بالغ، عاقل و رشید باشد، تا بتواند امور وصایت را انجام دهد، زیرا وصیّ به‌عنوان نمایندگی از موصی در اموال او تصرّف می‌نماید و اعمال حقوقی انجام می‌دهد، بنابراین صغیر، مجنون و سفیه را نمی‌توان وصی در امر وصایت نمود، مستنبط از ماده۸۵۶ قانون مدنی. [۷]
امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج۳، ص۱۳۲.
بر طبق ماده مزبور (صغیر را می‌توان به اتّفاق یک نفر کبیر، وصی قرار داد. در این صورت اجرای وصایات با کبیر خواهد بود تا موقع بلوغ و رشد صغیر) در فرض مزبور، کبیر تا زمانی‌که صغیر به حدّ بلوغ نرسیده است، وصی منفرد است و هرگونه عملی که در حدود امر وصایت باشد می‌تواند انجام دهد و صغیر پس از بلوغ و رشد حق اعتراض نسبت به اعمال گذشته او و هم‌چنین در شیوه اداره امور وصایت را ندارد. ۴ - پانویس
۵ - منبعانصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۱۲۳-۱۳۲، برگرفته از بخش «گفتار دوّم:احکام وصیت نسبت به کودک»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۷/۴. رده‌های این صفحه : مباحث حقوقی | وصیت
|