هدایت و توحید (قرآن)یکی از زمینه‌های هدایت که در آیات قرآن به آن اشاره شده، توحید است. ۱ - زمینه‌ساز هدایتتوحيد، زمينه هدايت و رشد آدمى: ۱. «وقالوا كونوا هودًا او نَصرى تَهتَدوا قُل بَل مِلَّةَ ابرهيمَ حَنيفًا وما كانَ مِنَ المُشرِكين؛(اهل کتاب) گفتند: یهودی يا مسیحی شويد، تا هدايت يابيد. بگو: (اين آيينهاى تحریف شده و شرك آلود، هرگز نمى‌تواند موجب هدايت گردد،) بلكه از آیین ابراهیم، كه ايمانى خالص داشت و از مشرکان نبود، پیروی كنيد.» ۲. «اللَّهُ لا الهَ الّا هُوَ الحَىُّ القَيُّوم؛معبودى جز خداوند يگانه زنده و پاينده، نيست.» ۳. «نَزَّلَ عَلَيكَ الكِتبَ بِالحَقّ مُصَدّقًا لِما بَينَ يَدَيهِ وانزَلَ التَّورةَ والانجيل؛همان كسى كه كتاب را بحق بر تو نازل كرد، كه با نشانه‌هاى كتب پيشين، هماهنگ است؛ و تورات و انجیل را.» ۴. «مِن قَبلُ هُدىً لِلنّاسِ وانزَلَ الفُرقانَ انَّ الَّذينَ كَفَروا بِايتِ اللَّهِ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ واللَّهُ عَزيزٌ ذو انتِقام؛پيش از آن، براى هدايت مردم فرستاد؛ و همچنين قرآن، كتاب جدا كننده حق از باطل را نازل كرد؛ كسانى كه به آیات خدا كافر شدند، كيفر شديدى دارند؛ و خداوند بر کیفر آنها توانا و داراى مجازات است.» ۵. «قُل انَدعوا مِن دونِ اللَّهِ ما لا يَنفَعُنا ولا يَضُرُّنا ونُرَدُّ عَلى اعقابِنا بَعدَ اذ هَدنَا اللَّهُ كالَّذِى استَهوَتهُ الشَّيطينُ فِى الارضِ حَيرانَ لَهُ اصحبٌ يَدعونَهُ الَى الهُدَى ائتِنا قُل انَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الهُدى وامِرنا لِنُسلِمَ لِرَبّ العلَمين؛بگو: آيا غير از خدا، چيزى را بخوانيم و عبادت كنيم كه نه سودى به حال ما دارد، نه زيانى؛ و به اين ترتيب، به عقب برگرديم بعد از آن‌كه خداوند ما را هدايت كرده است؟! همانند كسى كه براثر وسوسه هاى شیاطین، در روى زمين راه را گم كرده، و سرگردان مانده است؛ در حالى كه يارانى دارد كه او را به هدايت دعوت مى‌كنند و مى‌گويند: به سوى ما بيا! بگو: تنها هدايت خداوند، هدايت واقعى است؛ و ما دستور داريم كه تسليم پروردگار جهانيان باشيم.» ۶. «وقالَ الَّذى ءامَنَ يقَومِ اتَّبِعونِ اهدِكُم سَبيلَ الرَّشاد؛كسى كه از قوم فرعون ايمان آورده بود گفت: اى قوم من! از من پيروى كنيد تا شما را به راه صواب، راهنمايى كنم.» ۷. «تَدعونَنى لِاكفُرَ بِاللَّهِ واشرِكَ بِهِ ما لَيسَ لى بِهِ عِلمٌ وانا ادعوكُم الَى العَزيزِ الغَفر؛مرا دعوت مى‌كنيدكه به خداوند يگانه كافر شوم و همتايى كه به آن علم ندارم براى او قرار دهم، در حالى كه من شما را به سوى خداوند توانا و آمرزنده دعوت مى‌كنم!» ۲ - زمینه‌ساز هدایت به صراط مستقیمتوحيد و اجتناب از شرک، زمينه برخوردارى از هدايت به صراط مستقیم: «انَّ ابرهيمَ كانَ امَّةً قانِتًا لِلَّهِ حَنيفًا ولَم يَكُ مِنَ المُشرِكين • شاكِرًا لِانعُمِهِ اجتَبهُ وهَدهُ الى صِرطٍ مُستَقيم؛ ابراهيم به تنهايى امّتى بود مطيع فرمان خدا؛ خالى از هر گونه انحراف؛ و از مشركان نبود؛ شكرگزار نعمتهاى او بود؛ خدا او را برگزيد؛ و به راهى راست هدايت نمود.» ۳ - توحید عبادی زمینه‌ساز هدایتعبادت خداى يگانه، زمينه ساز هدايت انسان: ۱. «قُل انّى نُهيتُ ان اعبُدَ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ قُل لا اتَّبِعُ اهواءَكُم قَد ضَلَلتُ اذًا وما انَا مِنَ المُهتَدين؛بگو: من از پرستش كسانى كه غير از خدا مى‌خوانيد، نهى شده‌ام. بگو: من از هوا و هوسهاى شما، پيروى نمى‌كنم؛ اگر چنين كنم، گمراه شده‌ام؛ و از هدايت‌يافتگان نخواهم بود.» ۲. «ما كانَ لِلَّهِ ان يَتَّخِذَ مِن ولَدٍ سُبحنَهُ اذا قَضى امرًا فَانَّما يَقولُ لَهُ كُن فَيَكون؛هرگز براى خدا شايسته نبود كه فرزندى اختيار كند؛ منزّه است او! هرگاه امرى را اراده كند، تنها به آن مى‌گويد: موجود باش! بى درنگ موجود مى‌شود.» ۳. «وانَّ اللَّهَ رَبّى ورَبُّكُم فَاعبُدوهُ هذا صِرطٌ مُستَقيم؛و عیسی گفت: خداوند، پروردگار من و پروردگار شماست؛ او را پرستش كنيد؛ اين است راه راست.» ۴. «انّا انزَلنا الَيكَ الكِتبَ بِالحَقّ فَاعبُدِ اللَّهَ مُخلِصًا لَهُ الدّين؛ما اين كتاب را بحق بر تو نازل كرديم؛ پس خدا را پرستش كن در حالى كه دين خود را براى او خالص كرده‌اى.» ۵. «الا لِلَّهِ الدّينُ الخالِصُ والَّذينَ اتَّخَذوا مِن دونِهِ اولِياءَ ما نَعبُدُهُم الّا لِيُقَرّبونا الَى اللَّهِ زُلفى انَّ اللَّهَ يَحكُمُ بَينَهُم فى ما هُم فيهِ يَختَلِفونَ انَّ اللَّهَ لا يَهدى مَن هُوَ كذِبٌ كَفّار؛آگاه باشيد كه دين خالص از آن خداست، و آنها كه غير خدا را اولياى خود قرار دادند، و مى‌گفتند: اينها را نمى‌پرستيم مگر بخاطر اين‌كه ما را به خداوند نزديك كنند. خدا روز قيامت ميان آنان در آنچه اختلاف داشتند داوری مى‌كند؛ خداوند آن كس را كه دروغگو و ناسپاس است هرگز هدايت نخواهد كرد.» ۴ - عناوین مرتبطزمینههای هدایت (قرآن). ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۷۰، برگرفته از مقاله «زمینه‌های هدایت (توحید)». |