هدایت تکوینیمنظور از هدایت تکوینى و عمومى آن است که خداوند به وسیله عقل و فهم و فکر و وجدان و غرایز که در وجود موجودات نهاده، آنان را زیر پوشش نظام آفرینش و طبق قانون خاص و حساب شده اى، به راه‌هاى زندگی و تدبیر و اداره امور خویش هدایت و رهبرى مى کند. ۱ - معنای هدایت تکوینیهدایت تکوینی به معنای فراهم ساختن شرط‌ها و بسترهای تکامل موجودات است. ۲ - معنای لغوی هدایتکلمه «هدایت» به معنای ارشاد و راه نمودن است. [۱]
معجم مقاییس اللّغة، ج۶، ص۴۲.
[۲]
القاموس المحیط، ج۲، ص۴۰۵.
برخی لغت‌شناسان قید «از روی لطف و خیرخواهی» را نیز بدین معنا افزوده‌اند. [۳]
المفردات، ص۵۳۸.
بدین سان، معنای هدایت عبارت است از: ارشاد و راه نمودنی که همراه خیرخواهی و از سر لطف است. ۳ - معنای اصطلاحی هدایتدر اصطلاح دینی، هدایت تعیین کمال مناسب شی‌ء و نمایانیدن راه رسیدن به آن است. [۴]
هدایت در قرآن، ص۲۰.
۴ - هدایت در قرآنخداوند پس از آفرینش موجودات، همه را به کمال مناسب خویش راه نموده است. آیات قرآنی از دو گونه هدایت تکوینی یاد کرده‌اند: ۴.۱ - هدایت تکوینی عاماز اطلاق این دسته آیات برمی‌آید که مراد، هدایت عمومی همه آفریدگان است. ۴.۲ - هدایت تکوینی خاصقرآن کریم در آیه‌ای، به نوعی از وحی اشاره می‌کند که ویژه زنبور عسل است و مراد، گونه‌ای خاص از تعلیم و هدایت است. زنبور عسل از گذر این هدایت تکوینی خاص امور زندگی اجتماعی خویش را سامان می‌دهد و بقای خود را تضمین می‌بخشد. این قبیل آیات بر هدایت تکوینی خاص انسان گواهی می‌دهند و از این حقیقت پرده برمی‌دارند که بهره انسان از هدایت تکوینی، بیش از دیگر موجودات است. ۴.۲.۱ - هدایت تکوینی خاص انساندر هدایت تکوینی انسان، الهام به باز شناختن خوبی‌ها و بدی‌ها نیز جای دارد و راه او از این گذر به سوی کمال هموار شده است. [۱۱]
هدایت در قرآن، ص۲۷-۲۵.
افزون بر این، آیات یاد شده اهمیّت ویژه انسان را در نظام آفرینش آشکار می‌سازند و دلالت می‌کنند که او مدار و محور جهان آفرینش است و موجودات و مخلوقات دیگر، خادم اویند و به تبع او آفریده شده‌اند. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ شیعه، ص۴۶۹-۴۷۰. |