نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة (کتاب)نوادر المعجزات فی مناقب الائمة الهداة علیهم السلام، تالیف ابی جعفر محمد بن جریر بن رستم طبری امامی صغیر، از اعلام قرن پنجم قمری، کتابی است در نقل معجزات و مناقب و علوم و احتجاجات ائمه اطهار علیه‌السّلام و آنچه که از دلائل و براهین بر حجیت کلام و کردار خویش آورده‌اند، به زبان عربی جمع آوری نموده است. ۱ - انگیزه تالیفمولف درباره انگیزه خود از تالیف بیان داشته است که عده‌ای بعد از نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ائمه‌ای برای خود اختیار کردند که آنها را به مقاصد دنیاییشان برساند و آنان را جایگزین ائمه اطهار بگرداند و می‌خواستند معجرات ائمه را انکار کنند، و ارادوا اطفا نور الله بافواههم، بر آن شدم که آنچه را که ائمه از معجزات الهی و اقامه دلائل و براهین، اظهار داشتند، از آنچه که شنیده و خوانده بودم را در کتابی تحت عنوان ذکر براهین و معجزات آنان جمع آوری نمایم، تا حفظ و رساندن آن احادیث عجیبه بر مردم آسان گردد. ۲ - ساختارکتاب حاضر با مقدمه‌ای مفصل از آقای باسم اسدی در زمینه معجزه و شروط آن و مفهوم معجزات و همچنین فرق بین معجزه و حیله و سحر شروع شده است. وی از تفاوت بین معجزه و کرامت سخن گفته و اشاره کرده که از شرائط کرامت استتار و از شرائط معجزه اظهار است، هچنین کرامت امری است که در آن ادعا وجود ندارد؛ اما معجزه به همراه ادعای نبوت و مطالبه برهان می‌باشد. در قسمتی از این مقدمه بحث مفصلی درباره شرح حال مولف کرده و افرادی را که با وی هم نام هستند را، تفکیک نموده و از مشایخ و تصنیفات او نیز نام برده است. در این چاپ در صفحاتی تصاویر چند نسخه خطی از مکتبه علامه مجلسی نیز آورده شده است. ۳ - مقدمه مؤلفپس از مقدمه محقق، نوبت به مقدمه مولف می‌رسد که مختصری درباره مقام ائمه و فضائل آنان صحبت کرده است و در ادامه از این مقام، در سیزده باب برای هر کدام از ائمه، معجزات و کراماتی از آنان که در کتب روایی و حدیثی شیعه آمده، با ذکر تفصیلی سند، یادآور شده است. باب اول، درباره امیرالمومنین علیه‌السّلام است که از دو بخش تشکیل یافته است: اول: معجزاتی است که از افراد مختلفی درباره حضرت نقل شده است. [۱]
نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم السلام، ص۷۷.
دوم: معجزاتی است که از زبان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در شان علی علیه‌السّلام گفته شده است. [۲]
نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم السلام، ص۱۶۵.
و باب دومش درباره حضرت زهراء سلام‌الله‌علیهم می‌باشد که بیشتر از اسامی مبارکه حضرت و علت نام گذاری وی به این نام‌ها و همچنین از ازدواج و مهر و لیله الزفاف و منزل حضرت در بهشت، تا معجزات ایشان سخن به میان آمده است. در این میان از علت بوسیدن رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم دخترش را و کیفیت بارداری او توسط حضرت خدیجه کبری سلام‌الله‌علیهم نیز یاد شده است. [۳]
نوادر المعجزات في مناقب الأئمة الهداة عليهم السلام، ص۱۷۵.
و ابواب دیگر در مورد ائمه بعد از امیرالمومنین علیه‌السّلام می‌باشد. ۴ - باب آخرطبری صغیر، در باب آخر که درباره ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف می‌باشد، اخباری را که درباره وجود صاحب الزمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و اوصاف ایشان از ائمه مختلف آمده، جمع آوری نموده و همچنین خبری که از امام صادق علیه‌السّلام در تفسیر آیه ۱۸ سوره شوری و دولت وی در زمان ظهور و آنچه از برکات بر دولت وی می‌باشد را، یادآور شده است. در پایان کتاب ۱۱ فهرست از جمله فهرست آیات، احادیث، آثار، اعلام، طوائف و قبائل و فرق، اماکن و بلدان، وقائع و ایام، اشعار، کتب، مصادر تحقیق و در آخر محتویات کتاب ذکر شده است. ۵ - گزارش محتوامولف آنچه که در این کتاب آورده، همه از روایات می‌باشد و چیزی غیر از روایت، از مباحث عقلی نقل نکرده است؛ بگونه‌ای که می‌توان این کتاب را روایی نامید و در ذکر روایات به سند مختصری از آنها اکتفا نکرده، بلکه تا آن جا که شده است، تمامی سلسله سند را آورده است. وی در ذکر فضائل و معجزات ائمه، ابتدا از امیرالمومنین علیه‌السّلام شروع نموده، سپس به ذکر فضائل و مناقب صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیهم پرداخته و بعد، از فرزندان حضرت زهرا سلام‌الله‌علیهم به ترتیب یاد کرده است. ۶ - وضعیتآقای باسم محمد اسدی که محقق این کتاب می‌باشد، در رجب سال ۱۴۲۶ ق تحقیق این کتاب را به پایان رسانیده‌اند. وی از خصوصیات این کتاب چنین می‌گوید: احادیث و معجزاتی که در این کتاب آمده در کتاب دلائل ایشان و حتی در مصادر قبل از آن در زمان مولف یافت نمی‌شود. آقای باسم اسدی در تحقیق این کتاب از چهار نسخه استفاده کرده است. ایشان بین این نسخ تلفیق نموده و اختلافات بین نسخ را در حواشی کتاب ثبت نموده است. همچنین آیات قرآن و احادیث و آثار را از مصادر اخراج نموده، علاوه بر آن ترجمه مختصری از اعلامی که در این کتاب نامی از آنها برده شده، از اهم مصادر رجالی، ذکر نموده است. ایشان به استناد مهم‌ترین معاجم لغت، بعضی از کلمات مبهم و غامضی را که احتیاج به توضیح داشته است و همچنین به تعریف بعضی از اسماء شهرها و کشورها پرداخته است. وی ۱۱ فهرست برای این کتاب تنظیم نموده و در آخر کتاب متذکر آنها شده است. ۷ - نسخه شناسینوادر المعجزات فی مناقب الائمه الهداه، تالیف محمد بن جریر بن رستم طبری صغیر، به تحقیق باسم محمد اسدی، در یک جلد توسط انتشارات دلیل ما، چاپ اول خود را در سال ۱۴۲۷ ق در کشور ایران، شهر مقدس قم به خود دیده است. ۸ - پانویس
۹ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |