نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة (کتاب)«نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة» از مشهورترین تالیفات تنوخی به شمار می‌رود. این کتاب دارای یازده جلد است که تالیف آن در سال ۳۶۰ ق آغاز و بیست سال بعد به اتمام رسید. ۱ - معرفی کتاببعضی آن را به نامهای جامع التواریخ، نشاور المحاضرة و نشوان المحاضرة نیز ضبط کرده‌اند. این کتاب مشتمل بر داستانهایی است و از اهم موضوعات آن اخبار قضات و رفع مظلمه می‌باشد. در واقع قصص و داستانهایی که در این باره آمده موضوع اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد و این بدان جهت است که مؤلف اطلاع دقیقی نسبت به این منصب داشته است. از لابلای مطالب کتاب تعصب تنوخی نسبت به مذهب اعتزال نیز هویداست، چنانکه علاقه او به علم نجوم نیز بارز و آشکار است. مؤلف دلیل تالیف این کتاب را که به عقیده خودش تاکنون کسی همانند کتاب او کتابی ننوشته و مطالب آن بی همانند است- حفظ اخبار دولتها و ملت‌ها و بیان فنون آنها و به تمثیل در آوردن آنها به منظور شناخت معاش و معاد و عواقب صلاح و فساد می‌داند. [۱]
نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تنوخی، ج۱، ص۶.
اینکه کتاب را بدین نام، نامگذاری کرد، از آن روست که «نشوار» به سخن نیکو اطلاق می‌شود و می‌گویند: ان لفلان نشوارا حسنا، ای: کلاما حسنا. [۲]
نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تنوخی، ج۱، ص۵.
مؤلف تمامی مطالب کتاب را شفاها دریافت کرده و به ثبت رسانده است نه اینکه از کتب دیگر استفاده کرده باشد چرا که به گفته خود وی این مطالب در هیچ کتابی ضبط نشده است. در این کتاب گزارشاتی درباره پادشاهان، وزرا، بخشندگان، نجیلان، فلاسفه، شعرا و... آمده است. ۲ - ویژگیاز ویژگی‌های این کتاب یکی اینست که مؤلف با طبقات مختلف مردم از پادشاهان و وزرا و امراء و رؤسا و اشراف و فلاسفه گرفته تا جهانگردان و جاسوسان و شکارچیان و دزدان و شطرنج بازان و ملوانان و دلقک‌ها و آوازه خوانان و... ارتباط برقرار کرده و تمامی اخبار، اشعار و محاورات آنها را شنیده و با بیانی واحد به نگارش در آورده است. ویژگی دیگر آن اینست که مؤلف در نوشتن اثرش از هیچ منبع مکتوبی استفاده نکرده است، بلکه هر آنچه را که گرد آورده از دهان آنان که بدانها اشاره شد شنیده و در دفتر ضبط کرده است. ۳ - معایباز جمله ایراداتی که بر این کتاب می‌توان گرفت اینست که شاعر در کنار شعر شاعرانی چون ابو فراس حمدانی، اشعاری را ذکر می‌کند که از ویژگی‌های شعر چیزی جز نظم و آهنگ را دارا نیستند، و حال آنکه تنوخی کسی نیست که بین شعر خوب و بد نتواند تشخیص دهد. چه بسا ضبط این گونه اشعار از جانب نویسنده به خاطر مدحی باشد که در آن شعر نسبت به وی یا پدرش شده است. ۴ - نسخه شناسی۱- نسخه پاریس به شماره ۳۴۸۲ عربی، شامل ۱۹۳ ورق، هر ورق دو صفحه و هر صفحه ۱۷ سطر. [۳]
نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تنوخی، ج۱، ص۱۳.
۲- داماد زاده به شماره ۱۵۸۱ ۳- نسخه استانبول که مشتمل بر جزء اول و دوم نشوار است. دارای خطی زیبا است ولی تصحیفات زیادی در آن صورت گرفته است. دارای ۲۱۳ ورق، هر ورق در دو صفحه و هر صفحه شامل ۱۷ سطر می‌باشد. [۴]
نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تنوخی، ج۱، ص۱۴.
۳- نسخه تیموری دارای ۱۲۹ ورق، هر ورق دارای دو صفحه و هر صفحه مشتمل بر ۱۵ سطر است. [۵]
نشوار المحاضرة و أخبار المذاکرة، تنوخی، ج۱، ص۱۵.
این نسخه نیز به خط قدیمی است و دارای تصحیفات زیادی می‌باشد. ۴- نسخه بریتانیا که مشتمل بر جزء هشتم این کتاب است. دارای ۱۱۰ ورق، در هر ورق دو صفحه و هر صفحه دارای ۱۵ سطر می‌باشد. خط زیبا و قدیمی و دارای اندکی تصحیف است. ۵- جزء اول این کتاب در ۱۹۲۱ م در قاهره به اهتمام مارگلیوث، متشرق معروف چاپ شد. همچنین وی این کتاب را به انگلیسی برگرداند و با نام (احادیث قاضی عراقی) منتشر کرد. ۶- عبود شالچی هشت جلد این کتاب را در ۱۳۹۱- ۱۳۹۳ م در بیروت چاپ کرد. (نسخه موجود در برنامه) ۵ - منابع(۱) - تاریخ الادب العربی، کارل بروکلمان، ج۳، ص۱۴۴. (۲) - دانشنامه جهان اسلام، مدخل تنوخ. (۳) - دائرة المعارف تشیع، مدخل تنوخی. (۴) - مقدمه محقق. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار تراث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |