نسخ کلیبرداشتن حکمی شرعی از تمام مکلفان مخاطب آن حکم را نسخ کلی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد. ۱ - تعریفنسخ کلی، مقابل نسخ جزئی بوده و به معنای نسخ حکم سابق و برداشتن آن از تمامی افرادی است که حکم بر آن‌ها ثابت بوده است؛ یعنی حکمی که در گذشته بر همه مکلفان ثابت بوده است به وسیله دلیل ناسخ از همه آن‌ها برداشته می‌شود (نه از برخی از آن‌ها). برای نمونه، طبق آیه شریفه: (وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْراج، مدت عده وفات زنان شوهر مرده یک سال تشریع گردید، اما بعد به موجب آیه شریفه: (وَ الَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُر وَ عَشْراً)، حکم اول نسخ گردید و مدت عده وفات برای چنین زنانی چهار ماه و ده روز تعیین شد. [۳]
زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص ۲۴۱.
[۴]
ابو زهره، محمد، اصول الفقه، ص ۱۷۹.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، برگرفته از مقاله «نسخ کلی». رده‌های این صفحه : نسخ
|