مکر با محمد (قرآن)بنا به آیات قرآن دشمنان پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله علیه ایشان از مکر و نیرنگ استفاده می‌کردند. ۱ - مکر کافران علیه پیامبرمكر گسترده و مستمرّ کافران، عليه محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله: ۱. «وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ؛به خاطر بياور هنگامى را كه كافران براى تو نقشه مى‌كشيدند ... آنها توطئه مى‌كردند، و خداوند هم تدبير مى‌كرد؛ و خدا بهترين تدبيركنندگان است.» ۲. «أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ ...؛آيا كسانى كه توطئه‌هاى شومى كردند از اين ايمن گشتند كه خدا آنها را در زمین فرو برد....» ۳. «... وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛... و از توطئه‌هاى آنها، در تنگنا قرار مگير.» ۴. «وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛و به خاطر كارهاى آنان اندوهگين و دلسرد مشو، و از توطئه‌هاى آنان در تنگنا قرار مگير.» ۵. «إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً؛آنها پيوسته نقشه‌اى شيطانى مى‌كشند.» ۲ - حمایت در برابر مکر دشمنانحمایت خدا از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در برابر مكر دشمنان: ۱. «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ وَ ما يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَضُرُّونَكَ مِنْ شَيْ‌ءٍ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَكَ ما لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَ كانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيماً؛اگر فضل و رحمت خدا شامل حال تو نبود، گروهى از آنان تصميم داشتند تو را گمراه كنند؛ امّا جز خودشان را گمراه نمى‌كنند؛ وهيچ‌گونه زيانى به تو نمى‌رسانند. خداوند، كتاب و حكمت را بر تو نازل كرد؛ و آنچه را نمى‌دانستى، به تو آموخت؛ و فضل خدا بر تو همواره بزرگ بوده است.» ۲. «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ؛اى پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، به طور كامل به مردم ابلاغ كن؛ و اگر چنين نكنى، رسالت او را انجام نداده‌اى. خداوند تو را از خطرات احتمالى مردم، حفظ مى‌كند؛ و خداوند، گروه كافران لجوج را هدايت نمى‌كند.» ۳. «ذلِكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكافِرِينَ؛سرنوشت مؤمنان و كافران، همان بود كه ديديد! وخداوند سست‌كننده توطئه كافران است.» ۴. «وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ؛به خاطر بياور هنگامى را كه كافران براى تو نقشه مى‌كشيدند كه تو را به زندان بيفكنند، يا به قتل برسانند، و يا از مکّه بيرون كنند؛ آنها توطئه مى‌كردند، و خداوند هم تدبير مى‌كرد؛ و خدا بهترين تدبيركنندگان است.» ۵. «وَ إِنْ يُرِيدُوا أَنْ يَخْدَعُوكَ فَإِنَّ حَسْبَكَ اللَّهُ ...؛و اگر بخواهند تو را فريب دهند، خدا براى حمايت تو كافى است....» ۶. «وَ قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعاً يَعْلَمُ ما تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَ سَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ؛پيش از آنان نيز كسانى طرحها و نقشه‌ها كشيدند؛ ولى تمام تدبيرها از آن خداست. او از اعمال هر كس آگاه است؛ و بزودى كفّار مى‌دانند سرانجام نيك سراى ديگر از آنِ كيست!» ۷. «وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛شكيبايى كن، و شکیبایی تو فقط براى خدا و به توفيق خدا باشد؛ و بخاطر كارهاى آنها، اندوهگين و دلسرد مشو؛ و از توطئه‌هاى آنها، در تنگنا قرار مگير.» ۸. «فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ ...؛بنگر عاقبت توطئه آنها چه شد، كه ما آنها را نابود كرديم!....» ۹. «وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛و به خاطر كارهاى آنان اندوهگين و دلسرد مشو، و از توطئه‌هاى آنان در تنگنا قرار مگير.» ۱۰. «إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً • وَ أَكِيدُ كَيْداً فَمَهِّلِ • الْكافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْداً؛آنها پيوسته نقشه‌اى شيطانى مى‌كشند، و من هم در برابر آنها تدبير مى‌كنم. حال كه چنين است كافران را فقط اندكى مهلت ده (تا سزاى اعمالشان را ببينند)!» ۳ - تهدید مکرکنندگانتهدید مكركنندگان با پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از سوى خداوند: «أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ ...؛آيا كسانى كه توطئه‌هاى شومى كردند....» ۴ - دلتنگی پیامبر از مکر دشمناندلتنگی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از مكّارى دشمنان، عليه رسالت وى: ۱. «وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛شكيبايى كن، و شكيبايى تو فقط براى خدا و به توفيق خدا باشد؛ و بخاطر كارهاى آنها، اندوهگين و دلسرد مشو؛ و از توطئه‌هاى آنها، در تنگنا قرار مگير.» ۲. «وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛و به خاطر كارهاى آنان اندوهگين و دلسرد مشو، و از توطئه‌هاى آنان در تنگنا قرار مگير.» ۵ - دلداری خداوند به پیامبردلداری خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در برابر مكرهاى توطئه‌گران: ۱. «وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ • إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ الَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ؛ شكيبايى كن، و شكيبايى تو فقط براى خدا و به توفيق خدا باشد؛ و بخاطر كارهاى آنها، اندوهگين و دلسرد مشو؛ و از توطئه‌هاى آنها، در تنگنا قرار مگير. زيرا خداوند با كسانى است كه تقوا پيشه كرده‌اند، و كسانى كه نيكوكارند.» ۲. «وَ لا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَ لا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ؛و به خاطر كارهاى آنان اندوهگين و دلسرد مشو، و از توطئه‌هاى آنان در تنگنا قرار مگير.» ۶ - بازگشت مکر کافران به خودشانبازگشت مكر و توطئه كافران عليه محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، به خودشان: ۱. «وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا ... وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ؛به خاطر بياور هنگامى را كه كافران براى تو نقشه مى‌كشيدند ... آنها توطئه مى‌كردند، و خداوند هم تدبير مى‌كرد؛ و خدا بهترين تدبيركنندگان است.» ۲. «فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ؛بنگر عاقبت توطئه آنها چه شد، كه ما آنها و قومشان را همگى نابود كرديم!» ۳. «اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا؛اينها همه بخاطر استکبار در زمین و نيرنگهاى بدشان بود؛ و نيرنگ بد تنها دامان صاحبانش را مى‌گيرد؛ آيا آنها چيزى جز سنّت پيشينيان و عذابهاى دردناك الهى را انتظار دارند؟! هرگز براى سنّت خدا تبديلى نخواهى يافت، و هرگز براى سنّت الهى دگرگونى نمى‌يابى.» ۴. «أَمْ يُرِيدُونَ كَيْداً فَالَّذِينَ كَفَرُوا هُمُ الْمَكِيدُونَ؛آيا مى‌خواهند نقشه‌اى شيطانى بكشند؟! ولى بدانند كافران خودشان در دام اين نقشه‌ها گرفتار مى‌شوند!» ۵. «إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْداً • وَ أَكِيدُ كَيْداً فَمَهِّلِ • الْكافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْداً؛آنها پيوسته نقشه‌اى شيطانى مى‌كشند، و من هم در برابر آنها تدبیر مى‌كنم. حال كه چنين است كافران را فقط اندكى مهلت ده (تا سزاى اعمالشان را ببينند)!» ۷ - بازگشت مکر منافقان به خودشانبازگشت نيرنگ و مكر منافقان عليه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، به خودشان: «يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ ما يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ؛به گمان خود خدا و مؤمنان را فريب مى‌دهند؛ در حالى كه جز خودشان را فريب نمى‌دهند؛ ولى نمى‌فهمند.» ۸ - عناوین مرتبطتوطئه علیه محمد (قرآن)، مکر بنی‌نضیر (قرآن)، مکر عبدالله بن ابی (قرآن)، مکر کافران (قرآن)، مکر منافقان (قرآن)، مکر همسران محمد (قرآن)، مکر یهود (قرآن). ۹ - پانویس
۱۰ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۲۹۴، برگرفته از مقاله «مکر با محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |