موافقت التزامیموافقت التزامی یک بحث اصولی بوده و به معنی التزام قلبی به دستورات شرع می‌باشد. ۱ - تعریفموافقت التزامی، مقابل موافقت عملی ، و به معنای موافقت اعتقادی و قلبی (جوانحی) دستورهای مولا است. ۲ - کاربرد اصولیدر میان اصولیون این گفتوگو وجود دارد که اگر مولا به عبد دستوری داد، آیا عبد دو وظیفه دارد: موافقت عملی و موافقت قلبی یعنی هم در عمل باید اطاعت کند و هم در قلب نسبت به دستور مولا ملتزم باشد و در نتیجه، مستحق دو ثواب می‌شود، یا این که فقط وظیفه او موافقت عملی است و در نتیجه، فقط مستحق یک ثواب می‌باشد؛ ۳ - نظر آخوند خراسانیبیشتر اصولی‌ها مانند مرحوم « آخوند خراسانی » معتقدند دلیلی بر لزوم موافقت التزامی نیست، زیرا حاکم در باب اطاعت و عصیان ، عقل است و عقل، ملاک و میزان ثواب و عقاب را در احکام ، فقط موافقت و مخالفت عملی می‌داند. در کتاب « کفایة الاصول » آمده است: «الامر الخامس: هل تنجز التکلیف بالقطع کما یقتضی موافقته عملا یقتضی موافقته التزاما، و التسلیم له اعتقادا و انقیادا؟ کما هو اللازم فی الاصول الدینیة و الامور الاعتقادیة بحیث کان له امتثالان وطاعتان احداهما بحسب القلب والجنان والاخری بحسب العمل بالارکان، فیستحق العقوبة علی عدم الموافقة التزاما و لو مع الموافقة عملا او لا یقتضی؟». ۴ - ثمرات لزوم موافقت التزامیبر قول به لزوم موافقت التزامی، دو ثمره بار می‌شود: ۱. اصل تخییر در مورد دوران بین محذورین جاری نمی‌شود، زیرا لازمه اجرای آن، مخالفت التزامی با حکم واقعی است؛ ۲. اصل عملی را نمی‌توان در تمام اطراف علم اجمالی جاری نمود (در مواردی که اطراف علم اجمالی، محکوم به حکم الزامی است) زیرا لازمه آن، مخالفت التزامی با حکم واقعی است. [۲]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص (۱۲۴-۱۲۳).
۵ - احتمالات موجود در معانی موافقت التزامیدر بعضی از کتابهای اصولی، در معنای موافقت التزامی، سه احتمال ذکر شده است: ۱. التزام به معنای تسلیم قلبی که شرط ایمان است؛ یعنی این که مسلمان باید به آن چه که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آورده است، تسلیم قلبی داشته باشد؛ ۲. التزام به معنایی که لازمه آن، قصد قربت بوده و فقط در عبادات شرط است؛ ۳. التزام به معنای اعتقاد ؛ یعنی این حکمی که بر آن دلیل معتبر اقامه شده، همان حکمی است که از جانب مولا برای او تنجز پیدا کرده است. [۳]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۱۱۵.
[۵]
شرح رسائل، محمدی، علی، ج۱، ص۱۲۷.
[۶]
جواهر الاصول، صدر، محمد باقر، ص۱۷۴.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۱۳، برگرفته از مقاله «موافقت التزامی». رده‌های این صفحه : موافقت احکام
|