ملاک نفسیتمعیار نفسی بودن حکم شرعی را ملاک نفسیت گویند. ۱ - تعریفملاک نفسیت، به معنای معیاری است که وجود آن؛ سبب نفسیت حکم شرعی می‌گردد. ۲ - ملاک نفسیت احکام شرعیدرباره ملاک نفسیت وجوب و سایر احکام شرعی اختلاف است؛ ۲.۱ - لحاظ بودن نفیبرخی معتقدند ملاک نفسی بودن وجوب مثلا این است که بعث و تحریک اعتباری به واجب ، به لحاظ خودش باشد نه به جهت رسیدن به یک واجب دیگر (که آن واجب دیگر، بدون وجود این واجب، نمی‌تواند تحقق پیدا کند). ۲.۲ - نظر آخوند خراسانیمرحوم « آخوند خراسانی » معتقد است هر چند در آیات و روایات ، برای واجب‌های نفسی آثار و ویژگی‌هایی شمرده شده است، مانند: «ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر» یا «الصلاة قربان کل تقی»، اما ایجاب و الزام این واجب‌ها برای این آثار و ویژگی‌ها نیست بلکه برای عنوان حَسَنی است که بر آنها منطبق است و اگر این عنوان حسن به آن ها ارائه شود، آنها حکم می‌کنند که فاعل آن استحقاق مدح و تارک آن استحقاق ذم دارد؛ ۳ - ملاک نفسی بودن در نزد عقلابنابراین، ملاک نفسی بودن نزد عقلا دو چیز است: ۱. داشتن عنوان حسن؛ ۲. تعلق حکم وجوب بر عنوان حسن. به خلاف واجب‌های غیری که در آن ها اساساً عنوان حسن وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، در تعلق وجوب به موضوع تاثیری ندارد. [۱]
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۱۳۵.
[۲]
محمدی، علی، شرح رسائل، ج۵، ص (۲۴۶-۲۴۳).
[۳]
محمدی، علی، شرح رسائل، ج۵، ص۲۵۲.
[۵]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۲، ص۲۸۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ملاک نفسیت». |