مقدمه حرامبحث از حرمت یا عدم حرمت شرعی مقدمه حرام می باشد. ۱ - تعریفمراد از این اصطلاح، بحث از حکم مقدمه حرام در مسئله ثبوت ملازمه شرعی بین حکم حرام و حکم مقدمه آن می‌باشد و گفت و گو در این باره است که اگر کسی انجام کار حرامی را قصد کرد آیا مقدمات آن کار نیز حرام شرعی است یا خیر؛ ۱.۱ - مثالبرای مثال، اگر شخصی قصد کشتن کسی را داشته باشد، آیا خرید اسلحه نیز برایش حرام است، یا اگر کسی قصد شرب خمر در مکانی را دارد، آیا رفتن به آن مکان نیز برای او حرام است یا خیر. ۲ - دیدگاه هادر مسئله دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد: ۲.۱ - دیدگاه امام خمینی۱. برخی، هم چون مرحوم « امام خمینی » مطلقا به عدم وجود ملازمه بین حرمت حرام و مقدمه آن معتقد هستند. ۲.۲ - دیدگاه آخوند خراسانی۲. عده‌ای مانند مرحوم « آخوند خراسانی » بین مقدمات تولیدی (تسبیبی) و غیر آن تفصیل داده‌اند؛ به این بیان که اگر مقدمه حرام، علت تامه تحقق حرام باشد، به گونه‌ای که پس از انجام مقدمه، ذی المقدمه هم تحقق پیدا کند، چنین مقدمه‌ای حرام است هر چند موارد کمی از مقدمات این گونه می‌باشد و بیشتر مقدمات حرام به گونه‌ای است که امکان دارد فردی تمام مقدمات فعل محرمی را آماده کند، اما پس از انجام همه مقدمات، اراده ارتکاب حرام ننماید، زیرا اختیار و اراده مکلف ، آخرین جزء علت است؛ این گونه مقدمات حرام، حرام نمی‌باشد. ۲.۳ - دیدگاه آقا ضیاء عراقی۳. مرحوم « آقا ضیاء عراقی » تفصیل دیگری داده است؛ به این بیان که اگر مقدمه حرام از قبیل جزء اخیرِ علت تامه باشد، در حرمت آن اشکالی وجود ندارد و سزاوار است که از محل بحث خارج گردد؛ هم چنین در جایی نیز که مقدمه حرام از قبیل علت تامه برای ذی المقدمه (حرام) باشد، بدون اشکال حرام است. اما در صورتی که مقدمه، غیر از این دو مورد باشد و مکلف پس از مقدمه، اختیار داشته باشد که حرام را انجام ندهد، در این حالت، اگر ذی المقدمه در خارج واقع نگردد، این مقدمه حرام نیست و نهایت آن است که اگر مرتکب مقدمه، قصد ایصال داشته باشد، متجری محسوب می‌شود، اما در صورتی که مقدمه از دو نوع اول نباشد و بعد از آن ذی المقدمه واقع شود، در این جا حرمت مطلقا از ذی المقدمه به مقدمه سرایت می‌کند. [۴]
منهاج الاصول، عراقی، ضیاء الدین، ج۱، ص (۳۲۰-۳۱۷).
۲.۴ - قصد توصل به حرام۴. برخی گفته‌اند: اگر قصد توصل به حرام باشد موجب سرایت حرمت به مقدمه است و اگر قصد توصل نباشد، مقدمه حرام نیست. [۱۳]
فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، جعفر، ج۴، ص۳۳۸.
[۱۵]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص۴۱۷.
[۱۶]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۵، ص (۶۱۴-۶۰۸).
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۷۷، برگرفته از مقاله «مقدمه حرام». رده‌های این صفحه : مقدمه
|