مغالطه لفظیمغالطه لفظی، یکی از کلی‌ترین انواع مغالطه بوده که منشاء خطا در الفاظ قیاس می‌باشد. ۱ - متداول‌ترین روش مغالطهمغالطه، از نظر علل آن به مغالطه لفظی و مغالطه معنوی تقسیم می‌شود. قسمت عمده مغالطه که از همه متداول‌تر است به طریق لفظ است. چه در هنگام بحث نمی‌توان خود اشیاء را در مقابل نهاد، بلکه ناچار با به کار بردن الفاظ و مفاهیم، درباره اشیاء بحث می‌شود. بنابر این، علت به وجود آمدن مغالطه در بخشی از مغالطات، الفاظی است که در قضایای مغالطی به کار رفته است. ۲ - منشاء خطا در قیاس مغالطیخطایی که در قیاس مغالطی راه یافته باشد یا از جهت ماده؛ مقدمات قیاس؛ است، یا از جهت صورت؛ ترکیب مقدمات؛ یا معلول هر دو جهت (ماده و صورت) است و نیز ممکن است بدون این که قیاس تشکیل شود، خطایی در قضایا واقع شده باشد. ۳ - اقسام کلی مغالطاتاز مهم‌ترین انواع مغالطه، مغالطه در ماده قیاس است. این مغالطه یا از جهت لفظ واقع می‌شود یا از جهت معنا. مغالطه در صورت قیاس را نیز می‌توان به مغالطه از جهت معنا ارجاع داد. پس انواع مغالطه به طور کلی (اعم از مغالطه در ماده و مغالطه در صورت) به دو قسم تقسیم می‌شود: مغالطه لفظی و مغالطه معنوی. ۴ - اقسام مغالطه لفظیمغالطی لفظی یا به لفظ مفرد است و یا به لفظ مرکب و هر یک دارای اقسامی است. ۵ - مترادف‌های مغالطه لفظیمترادفهای مغالطه لفظی عبارت‌اند از: غلط لفظی، مغالطات لفظی و مغلطات لفظی. [۵]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۲۶۸.
[۶]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۲۶۴.
[۷]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۲۲۹.
۶ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق. • خوانساری، محمد، منطق صوری. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۷ - پانویس
۸ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه لفظی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۰. |