مصلح جهانی از دیدگاه شیعه و سنتمصلح جهانی از دیدگاه شیعه و سنت ترجمه‌ای است، از کتب «عقیدة اهل السنة و الاثر فی المهدی المنتظر» و «الرد علی من کذب بالاحادیث الصحیحة الواردة فی المهدی» اثر عبدالمحسن عباد و کتاب «موجز تاریخ تجدید الدین و احیائه» اثر ابو الاعلی مودودی که به اهتمام آقای سیدهادی خسروشاهی صورت گرفته، به اضافه شامل دو بحث از نوشته‌های خود ایشان می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیاثر تحقیقی در اثبات مهدویت، ظهور مهدی علیه‌السّلام در آخرالزمان از دیدگاه اهل سنت که با استناد به روایات نبوی و گفتارهای بزرگان اهل سنت سامان یافته و همچنین نگرشی کوتاه به احادیث وارده درباره حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف می‌باشد. مترجم می‌نویسد: «دو بحث (ترجمه) از شیخ عبدالمحسن العباد، نخست در مجلة الجامعة الاسلامیة دانشگاه اسلامی مدینه منوره چاپ و سپس در ۱۴۰۲ قبه شکل کتابی مستقل در مدینه منوره منتشر شد و ما ترجمه کامل آن را، با این هدف چاپ می‌کنیم که روشن سازیم، برخلاف تصور بعضی که اعتقاد به ظهور مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را ویژه شیعیان می‌دانند، اصل این اعتقاد، از دیدگاه اهل سنت و تشیع همسان بوده و در صحت بشارت‌های وارده از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، در بین هیچ یک از دو دیدگاه اختلافی وجود ندارد، بلکه اختلاف در طرق و اسناد احادیث، و سپس در مصداق خارجی آن می‌باشد». ۲ - ساختار کتاباثر از دو مقدمه و پنج بخش با عناوین مصلح بزرگ و جهانی، مصلح جهانی، مهدی موعود، دیدگاه اهل سنت درباره مهدی منتظر، توضیح درباره احادیث مهدی علیه‌السّلام و احیاگر جهانی یا مهدی منتظر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف تشکیل یافته است. ۳ - گزارش محتوا۳.۱ - مقدمه اولمقدمه اول به معرفی اثر، چگونگی تالیف و ترجمه مباحث آن و اشاره به سه نکته اساسی دارد که عبارتند از: بررسی طول عمر امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، افسانه سرداب و قدرت امام مهدی علیه‌السّلام و عجز پیامبران می‌باشد. آقای خسروشاهی در رابطه با طول عمر امام علیه‌السّلام معتقدند با تکیه بر یک اصل اساسی که آن همان ایمان به غیب است، ما را از هر نوع استدلال دیگری بی نیاز می‌سازد. معنا و مفهوم واقعی ایمان به غیب، مستلزم آن است که ما آن چه از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نقل شده است، را بپذیریم، و گرنه در صحت ایمان خود باید شک داشته باشیم. در رابطه با افسانه سرداب می‌آورند: این افسانه‌ای است که شیخ عبدالعزیز بن باز آن را از قول ابن کثیر نقل می‌کند: «مهدی آخرالزمان یکی از خلفای راشدین و امامان راستین است، ولی او همان منتظری نیست که به پندار رافضه در سرداب است و امیدوارند که او روزی از آن‌ها بیرون آید!» پس در جواب می‌فرمایند: این نسبت دروغ محض و از روی عناد صادره شده است و شیعیان چنین عقیده‌ای ندارند و در ادامه آرای بعضی از علمای شیعه را در این خصوص بیان می‌فرمایند. روزنامه الرای العام کویت در ۱۷ شعبان ۱۴۰۰ ق مدعی می‌شود که امام خمینی رحمة‌الله‌علیه معتقد به عجز پیامبران و قدرت توانایی برتر امام زمان علیه‌السّلام و تکمیل شریعت در زمان ظهور وی می‌باشد. آقای خسرو شاهی متن کامل بیانات امام خمینی رحمة‌الله‌علیه در نیمه شعبان ۱۴۰۰ ق و بیانات تکمیلی ایشان در عید فطر همان سال، در افشای سوء نیت کسانی که این گونه مطالب را نقل می‌نمایند: می‌آورند و خود برادران مسلمان اهل سنت را به داوری دعوت می‌کنند، در این گونه موارد به مدارک و منابع خود شیعه مراجعه نمایند. ۳.۲ - مقدمه دومدر مقدمه دوم، استاد خسروشاهی گزارشی از سفر هیئت علمی کاروان حج حسینیه ارشاد به مکه مکرمه در ۱۳۷۸ ق می‌دهد. در این سفر استاد با عبدالمحسن عباد نویسنده دو اثر عقیده اهل السنه و الاثر فی المهدی المنتظر و الرد علی من کذب با الاحادیث الصحیحه الوارده فی المهدی آشنا می‌شود و در جریان تالیف آثار او قرار می‌گیرد و با پیشنهاد استاد مطهری رحمة‌الله‌علیه در خصوص ترجمه آثار این نویسنده، موافقت و اقدام به ترجمه می‌نماید. سپس آقای خسروشاهی در ادامه گزارش سفر خود، کتاب شناسی اجمالی از سی کتاب که از سوی اهل سنت به طور مستقل درباره حضرت مهدی علیه‌السّلام و یا درباره علائم ظهور مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف منتشر شده و ایشان آن‌ها را از نمایشگاهی در مکه خریداری نموده، ارائه می‌دهد و در ادامه به معرفی ۵۵ کتاب دیگر در خصوص مهدویت که از منابع و مراجع اهل سنت بدست آورده، می‌پردازد. ۳.۳ - بخش اولبخش اول با عنوان مصلح بزرگ و جهانی، نظر کلی و اجمالی به تاریخ فوتوریسم (اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار و ظهور منجی در کیش‌های آسمانی دارد)، مباحث این بخش فوتوریسم از نظر اسلام، آیاتی از قرآن که به این موضوع تفسیر شده، احادیث و اخبار در کتب اهل سنت و شیعه درباره ظهور مصلح از جمله کتاب صحیح بخاری، ابو داوود، ترمذی، تاریخ ابن اثیر و مقدمه ابن خلدون از اهل سنت و نهج البلاغه، خصال صدوق، من لایحضره الفقیه از کتب شیعه، سخنان ابن ابی الحدید، ابن خلدون و فان فلوتن درباره وجود مهدی منتظر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، و ظهور مردی از خاندان نبوی و عدالت گستری ایشان، مساله سن یا مظهری از قدرت بی انتهای خدا، نظر علم و عقل درباره مصلح جهانی، فوتوریسم و تقویت روحیه انسان و گفتار مادی گرایان درباره اعتقاد به امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف می‌باشد. ۳.۴ - بخش دومبخش دوم با نام مصلح جهانی، مهدی موعود که این بخش هم به قلم استاد خسروشاهی نگارش یافته؛ شامل مباحث مصلح جهانی از نظر اسلام که آیات ۱۰۵ سوره انبیاء، آیه ۹ سوره صف، آیه ۵۵ سوره نور و آیه ۵۴ سوره مائده به این موضوع (مهدی موعود) تفسیر شده، تواتر احادیث مهدوی از نظر علمای شیعه و سنی، سخنان قاضی بهلول، ابن خلدون، ابن ابی الحدید و فان فلوتن درباره زنده بودن امام مهدی علیه‌السّلام و از خاندان نبوی بودن و عدالت ایشان، تصریح به نام مهدی علیه‌السّلام و عدد ائمه علیهم‌السّلام که دوازده نفرند، اسماء ائمه علیه‌السّلام و تحریف کتاب و معرفی مصادر و منابع کتب مهدوی شیعه و سنی و در پایان تکلیف افراد جامعه درباره مساله انتظار و ظهور امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف می‌باشد. ۳.۵ - بخش سومبخش سوم، ترجمه کامل بحث شیخ عبدالمحسن عباد، درباره احادیث مربوط به ظهور مهدی منتظر، از دیدگاه اهل سنت که توسط آقای خسروشاهی صورت گرفته است، می‌باشد، مولف به معرفی سه و هشت تن از اصحاب پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که احادیث مربوط به امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را نقل کرده‌اند و در ادامه این بحث به معرفی ده تن از علمای اهل تسنن؛ همچون حافظ ابونعیم، ابوبکر بن ابی خیثمه، سیوطی، ابن حجر و مرعی بن یوسف حنبلی که به تالیف اثر پیرامون مهدی علیه‌السّلام پرداخته‌اند و همچون مولف به بیان اسامی کسانی که از تواتر احادیث مهدوی سخن گفته‌اند؛ همانند حافظ ابوالحسن محمد ابدی سجزی، محمد برزیجی و شیخ محمد سفارینی و بازگویی سخنان آن‌ها و در ادامه بحث، به بیان پاره‌ای از آن چه در ارتباط با امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در صحیحین آمده و پس به بیان برخی احادیث درباره آن حضرت که در غیر صحیحین آمده، نیز می‌پردازد. ایشان در صفحات پایانی این بخش عقیده عبدالعزیز بن باز درباره امام زمان علیه‌السّلام که آن را یکی از معتقدات اصول اسلامی می‌داند؛ ولی بر عدم انطباق احادیث با مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف مورد نظر شیعه معتقد است، می‌پردازد. ۳.۶ - بخش چهارمبخش چهارم، ترجمه اثر الرد علی من کذب بالاحادیث الصحیحه الوارده فی المهدی علیه‌السّلام عبدالمحسن عباد که توسط آثار خسروشاهی انجام گرفته، می‌باشد. نویسنده می‌آورد که برخی به طور آشکار با تکیه بر شبهه‌های بی اساس عقلی به انکار و تکذیب احادیث وارده درباره مهدی علیه‌السّلام پرداخته‌اند. به این نیز اکتفا نکرده، بلکه به مقام بزرگ علمای پیشین و پسین جسارت ورزیده و ادعا نموده که علماء و فقهاء و محدثان گذشته، از یکدیگر نقل حدیث نموده و این نوعی دنباله روی از گذشتگان است و آنان به حسن ظن عمل نموده به همین دلیل، احادیث مختلف مربوط به مهدی علیه‌السّلام را نقل کرده‌اند؛ در حالی که آن‌ها ساختگی هستند. از این رو تصمیم گرفتم که به بسیاری از اشتباهات و اوهام در این رساله پاسخ دهم و روشن و اثبات کنم که اعتقاد به ظهور مهدی در آخرالزمان مطلبی است که احادیث صحیحی به آن دلالت دارند و اهل سنت در گذشته و امروز، به آن اعتقاد دارند، مگر تعداد اندکی که قابل اعتنا نیستند.» مباحث این بخش شامل ظهور مهدی علیه‌السّلام از دیدگاه شیخ عبدالله بن محمود، دیدگاه قدمای اهل سنت درباره اندیشه مهدی علیه‌السّلام از نظر شیخ عبدالله بن محمود و پاسخ به آن، و دیگر نظریات شیخ عبدالله بن محمود در رابطه با امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از جمله استناد ابن محمود به شبهه‌های عقلی چهارگانه محمدفرید وجدی در خصوص دجال و نظرات احمدامین برای انکار امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و پاسخ آن‌ها، شبهات ابن محمود درباره تضاد در احادیث مهدوی، بدعت بودن اعتقاد به مهدویت، نقل نشدن احادیث مهدوی در کتب اهل سنت و اختلاف بین اصحاب پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در نقل احادیث مهدوی و پاسخ به همه این شبهات. و در پایان غلات و احادیث اهل بیت و ترک وظایف در انتظار مهدی علیه‌السّلام آمده و ابن محمود می‌نویسد: «مسلمانان نیازی ندارند که از واقعیات خود فرار کنند و به انتظار مهدی که دین آن‌ها را تجدید حیات بخشد و عدالت را بگستراند، از انجام وظایف دست بکشند و به خیال باقی و محالات دل خوش دارند و در برابر توهمات و خرافات تسلیم شوند». و سپس پاسخ آن‌ها توسط مولف به طور کامل داده شده است. ۳.۷ - بخش پنجمبخش پنجم، مربوط به بخش از ابو الاعلی مودودی عالم بزرگ اهل سنت و موسس و نخستین امیر جماعت اسلامی پاکستان در کتاب موجز تاریخ تجدید الدین و احیائه می‌باشد و در آن به بررسی مسئله مهدی موعود می‌پردازد و آن حضرت را احیاگر معرفی می‌کند. ولی در پاره‌ای از احادیث تردید روا می‌دارد و دیدگاه ویژه‌ای را اظهار می‌کند. این برداشت و اظهار نظر، در همان شبه قاره هند و پاکستان مورد سوال قرار می‌گیرد و ایشان به پاسخ و توضیح می‌پردازد. استاد خسروشاهی به ترجمه فارسی هر دو بحث اقدام و در این اثر برای استفاده همگان گنجانده است. مباحث این بخش شامل جایگاه احیاگر کامل، امام مهدی علیه السلام، نشانه‌های مهدی علیه‌السّلام و جایگاه او در دین می‌باشد. در ادامه متن پرسش‌ها و پاسخ‌ها که عبارتند از: مسئله مهدی علیه‌السّلام و پژوهشی درباره حدیث دجال می‌باشد، آمده است. ۴ - گزارش وضعیتپاورقیها مربوط به آدرس منابعی است که مطالب از آن‌ها در متن نقل شده است. در صفحات پایانی، پیوست‌ها که عبارتند از، دست خط مرحوم آیت ا... شیخ آقا بزرگ تهرانی که شامل بحث تفصیلی ایشان در تفسیر آیه مربوط به قصه یونس علیه‌السّلام است، مسئله مهدی علیه‌السّلام در کنفرانس اندیشه اسلامی که مربوط به پیام امام خمینی (رض) به کنفرانس اندیشه اسلامی می‌باشد، در پایان تصویری از منابعی که بحث ما آن‌ها در اثر آمده است، گنجانده شده است. فهرست مطالب در اول اثر آمده است. [۵]
امام مهدی علیه‌السّلام در آینه قلم، ج۲، ص۷۶۱.
[۶]
دائرة المعارف آخرالزمان، ج۶، ص۸۶.
۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |