مصحف عبدالله بن عباسمصحف عبدالله بن عباس به مصحف تهیه شده توسط عبدالله بن عباس اطلاق می‌شود. ۱ - پیشینهابن عباس یا عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب (تولد: ۳ قبل از هجرت ، وفات: حدود ۷۰هجری قمری) پسرعموی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم محدث، مفسر، مورخ صدر اسلام ، از اصحاب خاص پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، دوست و مشاور خلفا، سردار سپاه ، استاندار، نماینده و سفیر امیرمؤمنان علی علیه‌السّلام بود. وی مصحفی داشت که متاسفانه خبر روشنی از آن در دست نیست؛ اما با توجه به این که وی از وابستگان انجمن تدوین قرآن در زمان عثمان و از اصحاب اجماع بر مصحف امام بود و همچنین اسانید مشهور قرای سبعه به او متصل می‌شود، طبیعی است که مصحف او با مصحف عثمان تفاوت چندانی نداشته باشد. ۲ - اختلاف مصحف ابن‌عباس با مصاحف صحابهمصحف ابن عباس - بنا بر نقل - دارای ۱۱۴ سوره و به ترتیب نزول سوره‌ها بوده است. این مصحف در دو زمینه با مصاحف صحابه اختلاف داشته است: ۱. اختلاف در نحوه قرائت ؛ مانند: قرائت «جهرة» به فتح «ها» به جای سکون آن و (کما سئل) به کسر سین و همزه به جای ضم و کسر. این اختلافات ناشی از تفاوت و اختلاف لهجه‌ها است. ۲. اضافات تفسیری یا تغییر کلمات به مرادف واضح تر آن؛ مانند: (فما استمتعم به منهن (الی اجل مسمی)) و (لمن اراد ان یتم (یکمل) الرضاعة) (به جای یتم). عبدالصبور شاهین در کتاب تاریخ القرآن پس از بررسی روایات وارد شده درباره مصحف ابن عباس چنین نتیجه می‌گیرد که مصحف وی در حقیقت ، همان مصحف عثمان است و جایگاه این روایات، تفسیر ابن عباس است نه در اصل مصحف. [۵]
ابن ابی داود، عبدالله بن سلیمان، کتاب المصاحف، ج۲۶، ص۷۳.
[۶]
رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۴۷۸.
[۷]
جوادی، احمد، دائرة المعارف تشیع، ج۱، ص۳۴۴.
[۸]
شاهین، عبد الصبور، تاریخ القرآن، ص ۱۵۹-۱۶۳.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مصحف عبدالله بن عباس». |