مزار جابر انصاریجابر انصاری نام مشترک چند تن از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. زیارتگاهی در نزدیکی شهر داقوق از توابع استان کرکوک در کشور عراق به جابر منسوب است که با توجه به قراین و شواهد، جابر بن عبدالله انصاری است اما با توجه به وفات و دفن وی در مدینه، انتساب این زیارتگاه، به جابر پذیرفتنی نیست. ۱ - موقعیت جغرافیاییزیارتگاهی، در فاصله دو کیلومتری از شرق داقوق قرار دارد و به یکی از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، به نام جابر انصاری، منسوب است. ۲ - توصیف بناساختمان زیارتگاه، شامل مقبره‌ای دارای گنبد و ایوان است، داخل بنا، قبری وجود دارد و بر قبر نیز کتیبه‌ای حاوی یک قصیده ترکی طولانی، قرار دارد که مدفون در مزار را جابر انصاری، علمدار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، معرفی کرده و در پایان قصیده، تاریخ ۱۲۱۹ ه. ق، ذکر شده است. بر سردر گنبد نیز کتیبه‌ای به زبان ترکی وجود دارد که براساس آن، این گنبد که بر قبر عبدالله بن جابر انصاری بنا شده، به دستور سلطان عبدالمجید خان عثمانی در سال ۱۲۶۹ ه. ق، بازسازی شده است. [۱]
روژبيانى، محمد جميل ملا احمد، داقوق (دقوقاء) فی التاریخ، صص۴۵۲ - ۴۵۳.
۳ - چند صحابه با نام جابراز میان صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، سه تن از آنها، به نام جابر و از انصار بوده‌اند که عبارت‌اند از: جابر بن عبدالله انصاری، جابر بن عبدالله بن رباب انصاری و جابر بن عتیک انصاری که با توجه به قراین و شواهد، به نظر می‌رسد نسبت «جابر انصاری» در اینجا، مربوط به همان صحابی اول است. ۴ - معرفی جابر بن عبداللهجابر بن عبدالله بن عمرو بن حرام یا حزام، کنیه‌اش ابوعبدالله و از تیره بنی‌سلمه، از قبیله خزرج است. او در همه غزوه‌های پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ایشان را یاری کرد و تنها در دو غزوه بدر و احد، حضور نداشت. جابر، روایات فراوانی در فضایل اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) دارد، از جمله حدیث منزلت، روایت غدیر، حدیث شجره، حدیث سدّ باب و حدیث تعداد امامان. [۷]
ابن‌مردویه، احمد بن موسی، المناقب، ص۳۱۸.
[۸]
کوفی، محمد بن سلیمان، المناقب، ج۱، صص۵۲۹ - ۳۸۹.
او از اصحاب چند تن از امامان است و در دوران خلافت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام)، از اعضای «شُرطة الخَمیس» (نیروهای وفادار و متعهد به پایداری تا مرگ) بود و در نبرد صفین نیز حضور داشت.جابر، هنگام واقعه عاشورا نابینا بود و در اربعین سیدالشهدا (علیه‌السّلام)، به زیارت قبر ایشان رفت. [۱۶]
سید بن طاووس، علی بن موسی، مصباح الزائر، ص۲۸۶.
همچنین او در دوران کودکی امام باقر (علیه‌السّلام)، با آن حضرت دیدار کرد، دست و پایش را بوسید و سلام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را و نام باقر را که آن حضرت، انتخاب کرده بود، به این امام (علیه‌السّلام) رساند. امام صادق (علیه‌السّلام) وی را آخرین اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که از یاران باوفای اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) بوده، دانسته است.۴.۱ - تاریخ وفات و مدفنجابر در مدینه منوره، بین سال‌های ۶۸ تا ۷۹ ه. ق، درگذشت. مدفن وی را در بقیع ذکر کرده‌اند، اما حسین واثقی، با استناد به برخی شواهد تاریخی، معتقد است که جابر در قبرستان طایفه «بنی‌سلمه»، در غرب مدینه، دفن شده است. [۳۰]
واثقی، حسین، جابر بن عبدالله انصاری، ص۱۴۴.
۵ - صاحب مدفنبا توجه به وفات و دفن وی در مدینه، انتساب زیارتگاه واقع در داقوق، به جابر پذیرفتنی نیست. به هر حال، درباره شخص مدفون در آن، آگاهی دقیقی در دست نداریم. اما ثامر العامری احتمال داده است که صاحب این زیارتگاه، عبدالله بن جابر بن عبدالله بن جابر انصاری است. [۳۱]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد والمزارات فی العراق، ص۱۱۸.
اما اثبات این احتمال، نیاز به بررسی و تحقیق جدی‌تری دارد و نمی‌توان به آسانی، آن را پذیرفت.۶ - پانویس۷ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار جابر انصاری»، ج۲، ص۳۲۸. رده‌های این صفحه : اماکن تاریخی استان کرکوک | زیارتگاههای استان کرکوک | مزار اصحاب امام حسن | مزار اصحاب امام حسین | مزار اصحاب امام سجاد | مزار اصحاب امام علی | مزار صحابه پیامبر
|