محمدتقی بن محمدمهدی نوریمحمدتقی بن محمدمهدی نوری منشی و بعدها وزیر محمد ولی میرزا، والی خراسان در دهه‌های نخست فرمان روایی فتحعلی شاه قاجار بوده است. ۱ - معرفی اجمالیهیچ یک از منابع قاجاری از وی نام نبرده و حتی مورخان معاصر نیز برای نوشتن تاریخ دوره نخستین قاجاریه به کتاب او نپرداخته‌اند. او از روزگاری که محمد ولی میرزا فرزند فتح علی شاه حاکم سمنان بود، در دستگاه اداری او خدمت می‌کرد. هنگامی که فتحعلی شاه قاجار در ۱۲۱۸ هجری قمری (۱۸۰۳ م)، محمد ولی میرزا را که حاکم سمنان بود به ولایت خراسان گمارد، نوری همراه وی در قالب منشی‌گری به آن جا رفت و کتاب خویش را نیز درباره روی دادهای همین سال‌ها در آن جا نوشت و در آن از فرمان روایی افشاریان در خراسان و کشاکش‌های پایانی قاجاران با آخرین بازمانده‌های افشاریان (نادرمیرزا) گزارش داد. او در سال‌های ۱۲۱۴ تا ۱۲۲۸ هجری (/ ۱۷۹۹- ۱۸۱۳ م)، در خدمت محمد ولی میرزا بود و بر پایه بسیاری از دیده‌ها و شنیده‌هایش، روی دادهای این سال‌ها را در اثر خود گنجاند. کتاب نوری (اشرف التواریخ) منبعی کم مانند است؛ زیرا او خود در این سال‌ها در اردوی محمد ولی میرزا هنگام محاصره مشهد در آن جا بود و ستیزه‌های قاجاران را با افشاریان می‌دید. نوری پس از شکست خوردن نادر میرزا از شاه قاجار، به بازجویی از وی فرمان یافت. ۲ - عناوین مرتبطاشرف التواریخ (کتاب) ۳ - منبعنرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |