محمدباقر بن محمدجعفر فشارکی اصفهانیمحمدباقر فشارکی اصفهانی از علمای مجاهد ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیوی فرزند ملا محمدجعفر فشارکی اصفهانی، از علما و فقهای نامدار اصفهان بود. محمدباقر در ۱۲۴۴ ق در اصفهان به دنیا آمد و در همان شهر پرورش یافت. او در اصفهان نزد حاج شیخ محمدباقر و ملا اسدالله فرادنبه‌ای درس خواند، سپس برای ادامه تحصیل به نجف اشرف رفت و نزد استادان آنجا تحصیلاتش را تکمیل کرد. پس از مراجعت به اصفهان در مسجد محله نو و مسجد قطبیه اقامه جماعت و تدریس نمود و عده بسیاری از فضلا در درسش حاضر شدند. او اولین کسی است که رسم احیای شب‌های جمعه را در مسجد مصلای تخت فولاد با قرائت قرآن و اقامه نماز و دعای کمیل و توبه و انابه بنا نهاد. ۲ - فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکوپس از انعقاد قرارداد تنباکو میان دولت ایران و کمپانی رژی در ۱۳۰۷ ق، انحصار خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران در داخل و خارج از کشور در اختیار کمپانی مزبور قرار گرفت. متعاقب این قرارداد، کارمندان انگلیسی کمپانی به کشور وارد شدند و با حمایت دولت و ماموران حکومتی برای جمع آوری توتون و تنباکو، فشار و توهین زیادی به مردم می‌کردند. در اصفهان پس از اینکه به اشاره آقانجفی اصفهانی دو نفر از علمای اصفهان فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کردند، فتوای تحریم جمعی دیگر صادر گردید که یکی از تحریم کنندگان ملا محمدباقر فشارکی بود. خلاصه مضمون این فتوا چنین بود: تحریم استعمال تنباکو، حکم ارتداد طرفداران کمپانی، نجس بودن کارکنان کمپانی، جلوگیری از ورود کارکنان ایرانی کمپانی به حمام‌ها و مساجد و استفاده از سقاخانه‌ها. در نتیجه این فتوا استفاده از قلیان در منازل و مجامع عمومی متوقف شد طلاب قلیان‌ها را شکستند و کارکنان فرنگی کمپانی مورد اهانت و تمسخر مرد کوچه و بازار قرار گرفتند. پس از آنکه میرزای شیرازی فتوای تحریم استعمال توتون و تنباکو را صادر کرد این تحریم جنبه ملی به خود گرفت که به لغو قرارداد مذکور انجامید. ملامحمدباقر فشارکی در ۲۶ رجب ۱۳۱۴ ق در اصفهان درگذشت و در بقعه تکیه آقا حسین خوانساری در تخت فولاد دفن شد. ۳ - آثار و تألیفاتاز او آثار بسیاری به جا مانده است، از جمله: آداب الشریعه، آداب نماز شب، اعمال سه ماه؛ اسباب الفقر و الغنی و المغفره، اصول دین، اربعین، تنزیه المؤمنین، حواشی بر شرح لمعه؛ حواشی بر فرائد، حواشی بر قوانین، حواشی بر متاجر، ذخیره العباد، رساله در خیار غبن، رساله در حیض، رساله در رضاع، رساله شرط، رساله در طهارت، رساله در صحت عبادت جاهل، رساله در عدم جواز حق الرجوع، رساله در عدم لزوم تقلید اعلم، رساله در غنا، رساله در قرعه، رساله در منجزات مریض، رساله در معرفت اسامی چهارده معصوم علیه‌السّلام ، رساله عملیه، رسالة عشریه؛ عنوان الکلام و غیره. [۱]
تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ج۱، ص۴۳۵-۴۴۱.
[۲]
تذکره القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص۱۶۴-۱۶۵.
[۳]
دانشنامه جهان اسلام، ج۶، ص۶۵۹.
[۴]
رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر، ص۱۵۱- ۱۵۲.
[۵]
طبقات اعلام الشیعه: نقباءالبشر فی القرن الرابع عشر، ج۱، ص۲۰۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «محمدباقر فشارکی اصفهانی». |