محمدباقر بن محمدنواب لاهیجی اصفهانیمیرزامحمّدباقر بن محمّد بن محمّد نواب لاهیجی، فقیه، حکیم، محدّث و فقیه عالی‌قدر، از اکابر علمای عهد فتحعلی شاه قاجار در اصفهان می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیمیرزامحمّدباقر بن محمّد بن محمّد نواب لاهیجی، فقیه، حکیم، محدّث و فقیه عالی‌قدر، از اکابر علمای عهد فتحعلی شاه قاجار. اصلاً از اهالی لاهیجان است ولی سال‌ها در اصفهان به سر برده از درس میرزاابوالقاسم مدرس [و آقا محمّد بیدآبادی] بهره گرفته است. در این زمان هم‌درس، معاشر و مصاحب ملاعلی نوری فیلسوف مشهور بوده و بعداً که در دستگاه زندیه به مقاماتی رسیده، رفاقت با او را از یاد نبرده و جهت او از دولت مستمری گرفته و مزرعه‌ای جهت اعاشه او از طرف دولت به او بخشیده است. ۲ - اساتید و مهارتظاهراً سیّد مهدی بحرالعلوم نیز از اساتید مرحوم نواب است. وی در علوم زمانه خویش همچون، فقه، اصول، کلام، حدیث، ادبیات، فلسفه، نجوم و ریاضیات استاد بوده و از تالیفاتش بر می‌آید که در همه این علوم غور و تحقیق و تدقیق داشته است. ۳ - سبب ارتقاء به مقامات عالیه حکومتیسبب ارتقاء او به مقامات عالیه حکومتی نیز چنین بوده که در زایجه طالع جعفرخان زند دیده بود که در فلان وقت کریم خان وفات می‌کند و جعفرخان سلطان می‌شود. پس به او خبر داد، پس مطابق آن خبر، جعفرخان به تخت سلطنت نشسته، مرحوم نواب را وزیر خود نمود. پس از آن به تدریس معقول پرداخته و به خواهش فتحعلی شاه به نگارش تفسیر مشغول شد. ۴ - وفاتوی سرانجام در اواخر عمر به طهران رفته و در ۳ شعبان ۱۲۴۸ق در سن حدود ۷۳ سالگی وفات نموده و ظاهراً در صحن آستان حضرت عبدالعظیم (علیه‌السّلام) در شهر ری مدفون گردیده است. ۵ - فرزنداناز میرزا محمّد باقر نواب تنها یک پسر به نام میرزا محمّد و یک دختر که همسر آقا محمّدعلی هزارجریبی گردید به جای ماند. ۶ - تالیفاتاین تالیفات از اوست: ۱. «ترجمه کشف الغطاء» ۲. «تحفه الخاقان»، در تفسیر فارسی قرآن مجید که به خواهش فتحعلی شاه قاجار تالیف نموده و شامل چهار مجلد است که به چهار بخش قصص، احکام، مواعظ و معارف تقسیم شده است. ۳ «شرح نهج البلاغه» به فارسی در دو مجلد، که جلد اول در غرّه رمضان المبارک ۱۲۲۵ق و جلد دوم در عصر روز جمعه غرّه جمادی الاولی ۱۲۲۶ق تالیف شده و به همت جهانگیرخان قشقائی و تحقیق و تصحیح جمعی از فضلاء همچون شیخ احمد کرمانی، جمال‌الدّین واعظ موسوی و سیّدمحمّد طبسی، در سال ۱۳۱۷ق در طهران چاپ سنگی شده است. ۴. «کتابی در فقه» [۵. «تعلیقه بر روضة البهیّه»] ۶. «حاشیه شوارق الالهام». [۱]
تنکابنی، محمد، قصص العلماء، (چ۱۳۸۰ه. ق)، ص۱۴۷.
[۲]
کتابی، محمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۳۵۷-۳۵۸.
[۴]
قمی، شیخ عباس، فوائد الرّضویّه، ج۱، ص۵۵.
[۵]
معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۴، ص۱۲۳۴-۱۲۲۹.
[۶]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۴۵.
[۷]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۳۶۵.
[۸]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الکرام البرره، ج۱، ص۱۸۸-۱۸۹.
[۹]
صدرایی‌خویی، علی، آشنای حق، ص۵۱-۵۲.
[۱۰]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، بیان المفاخر، ج۲، ص۳۱۷.
[۱۱]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۸۴.
[۱۲]
فهرست عمومی اصفهان، ج۱، ص۷۰.
[۱۳]
استادی، رضا، فهرست مدرسه مروی، ص۱۷۶.
۷ - پانویس
۸ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۱۲۹-۱۳۱. |