محمد بن عبدالله ازرقیابوولید محمد بن عبدالله ازرقی (قرن دوم هجری ـ زنده در ۲۴۸ق)، مورخ و سیره‌نویس قرن سوم هجری قمری در مکه بود. ۱ - معرفی اجمالیابوولید محمد بن عبدالله بن احمد ازرقی غسّانی مکی، از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست و شهرت او بیشتر به سبب گردآوری کتاب اخبار مکه است. وی در اصل یمنی بود و در قرن دوم در مکه به دنیا آمد. [۲]
ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
او افزون بر جدش، از کسانی چون محمد بن یحیی بن عمر عدنی، علی بن هارون بن مسلم عجلی و مهدی بن ابی مهدی که از شیوخ موثق مکه بودند، حدیث شنید و شمار فراوانی از روایات وی از آنان، در کتاب اخبار مکه آمده است. کسانی چون اسحاق بن احمد خزاعی و ابراهیم بن عبدالصمد هاشمی از او روایت کرده‌اند. ازرقی مورخ و سیره‌نویس بود.۲ - تالیفاتوی دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که مشهورترین آن، کتاب مذکور است. ابن ندیم کتابش را بزرگ و با عنوان کتاب مکه و اخبارها و جبالها و اودیتها ذکر کرده و سمعانی وی را به سبب تصنیف کتابی چنین نیکو، ستوده است. ۳ - وفاتتاریخ دقیق درگذشت او چندان روشن نیست. فاسی بنابر اطلاعاتی که ازرقی از خلافت المنتصر عباسی (۲۴۷-۲۴۸ق) ذکر کرده و او را امیرالمؤمنین خوانده، به درستی حدس زده که دست کم تا سال ۲۴۸ق زنده بوده است. تاریخ‌های ۲۱۲ [۱۰]
ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه، ج۱۳، مقدمه.
، ۲۲۳ و ۲۴۴ق نیز به‌عنوان سال وفات وی اعلام شده است. [۱۲]
جمعی از نویسندگان، دائرة المعارف الاسلامیه، ج۲، ص۴۰.
[۱۳]
خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ج۱، ص۷۹.
[۱۴]
بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۲۲.
[۱۵]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۲، ص۱۶۷۲.
[۱۷]
سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، الاعلان بالتوبیخ، ص۱۶۵.
۴ - پانویس
۵ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۴، برگرفته از مقاله «محمد ازرقی». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 244 (قمری) | درگذشتگان سال 248 (قمری) | سیره نویسان اهل سنت قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم
|