لوث (فقه)در قتل و جرح هرگاه دلیلی مبنی براینکه شخص معینی، مرتکب قتل یا جرح شده وجود نداشته باشد، ولی در قتل موضع تهمت و لوث محقق شود یعنی قاضی به ارتکاب قتل یا جرح از سوی متهم خاصی ظن پیدا کند، مدعی می‌تواند «قتل» را به وسیله قسامه اثبات کند. ۱ - لوث در لغتلوث در لغت معانی مختلفی دارد؛ یکی از آنها که مناسب با بحث ماست، قوت و شدت است. فیروزآبادی در قاموس اللغه می‌گوید: «اللوث القوه» و در معجم الوسیط آمده است: اللوث القوه و الشده شبه الدلاله علی حدث من الاحداث و لا یکون بینه تامه یقال: لم یقم علی اتهام فلان بالجنایه الا لوث؛ لوث به معنای قوت و شدت است شبه [۳] دلیل است (دلیلی که تمام نیست) و دلالت آن بر وقوع رویدادی از رویدادها ناقص است و لوث بینه تام نیست، گفته می‌شود: «دلیلی بر اتهام کسی که به جنایتی از جنایات متهم شده جز لوث اقامه نشد.» ۲ - لوث در اصطلاح۲.۱ - شیخ طوسیشیخ طوسی در مبسوط می‌گوید: «هرگاه همراه با ادعای مدعی ، شواهدی باشد که دلالت بر ادعایش کند و قلب،شهادت دهد بر صدق آنچه ادعا می‌کند، لوث نامیده می‌شود؛ مانند اینکه یک نفر شاهد ، شهادت بر قتل دهد... اما منشا پیدایش لوث، قضیه شخص انصاری است... پس هرگاه با مدعی، شواهدی که موجب غلبه گمان بر صدق ادعای او شود، مانند تهمت آشکار و غیر آن باشد، در این صورت، لوث است». ۲.۲ - محقق حلیمحقق حلی در شرایع در تعریف اصطلاحی لوث می‌فرماید: «و اللوث اماره یغلب معها الظن بصدق المدعی.» «لوث، قرینه‌ای است که با آن، گمان بر صدق مدعی غلبه می‌کند؛ مانند وجود شاهد؛ اگر چه یک نفر باشد». مانند همین تفسیر در مختصر النافعنیز آمده است. ۲.۳ - علامه حلیپس از محقق،علامه در قواعد می‌گوید: «مراد از لوث، اماره‌ای است که با آن، گمان بر صدق مدعی غلبه می‌کند؛ مانند وجود یک شاهد و یا یافتن کسی که همراه او سلاح خون آلود است نزد مقتول...» . ۲.۴ - سید علی طباطباییطباطبائی در کتاب ریاض می‌فرماید: این اماره را لوث نامیده‌اند، به خاطر اینکه لوث افاده ظن قوی می‌کند و لوث در لغت هم به معنای ظن قوی است و مراد از ظن قوی، ظنی است قریب به علم که برای حاکم نسبت به وقوع قتل از طرف متهم حاصل می‌شود و وقتی چنین ظنی برای حاکم حاصل شد، حاکم لازم است وارد رسیدگی شود و با سوگند ۵۰ نفر از اولیای دم حکم مقتضی را، در صورت حصول علم و اطمینان از راه سوگند آنان صادر نماید. ۲.۵ - شهید اولپس از آنان،شهید در لمعه می‌گوید: «لوث، اماره‌ای است که با آن، گمان بر صدق مدعی حاصل می‌شود؛ مانند حضور کسی که در دستش سلاح خون آلود است، نزد کشته‌ای که در خون غوطه ور است». ۲.۶ - امام خمینیهمچنین امام خمینی رحمه الله‌علیه می‌گوید: «نزد حاکم، هر اماره ظنی، موجب لوث می‌شود و هیچ فرقی بین اسباب مفید ظن نخواهد بود؛ بنابراین، لوث به اخبار کودک ممیز که مورد اعتماد است، حاصل می‌شود...» . ۳ - پانویس۴ - منبعقواعد فقه، برگرفته از مقاله «لوث»، ج۴، ص۳۱۳. |