قید مادهقید ماده به قیود مربوط به ماده امر یا نهی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفقید ماده، مقابل قید هیئت بوده و عبارت است از قیدی که مربوط به ماده امر یا نهی بوده و موجب تقیید مکلفٌ به ( واجب یا حرام ) می‌شود؛ به بیان دیگر، قیودی که در لسان دلیل حکم ( تکلیف ) اخذ شده است، بعضی مربوط به هیئت و بعضی مربوط به ماده می‌باشد و قیودی که مکلفٌ به (واجب یا حرام) را مقید می‌نماید، قیود ماده است، مانند: «ان جائک زید فاکرمه»، که اگر آمدن زید در وجوب اکرام وی تاثیر داشته باشد، این قید، قید هیئت می‌باشد، و اگر آمدن زید به وجوب ربطی نداشته باشد، بلکه مربوط به ماده و نفس اکرام (واجب) باشد، این قید، قید ماده به شمار می‌آید، و یا مانند «صل مع الطهارة»، که طهارت، قید واجب (نماز) است نه قید وجوب. ۲ - انواع قیدقید به لحاظ لزوم تحصیل یا عدم لزوم تحصیل، متفاوت است؛ قیدهای مربوط به ماده، لازم التحصیل می‌باشد، مانند: قید طهارت برای نماز در جمله «صل مع الطهارة». اما قیود مربوط به هیئت، لازم التحصیل نمی‌باشد، مانند: استطاعت برای حج . در صورت شک در این که قید، مربوط به ماده است تا در نتیجه، لازم التحصیل باشد یا مربوط به هیئت تا تحصیل آن لازم نباشد، به اصول عملیه رجوع می‌شود و با تمسک به اصل برائت یا استصحاب عدم ثبوت تکلیف، به عدم ثبوت تکلیف حکم می‌شود. [۴]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص (۱۳۳-۱۳۲).
[۵]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص(۲۶۷-۲۶۶).
[۶]
الوصول الی کفایة الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۸۷.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۶۲، برگرفته از مقاله «قید ماده». رده‌های این صفحه : قید
|