احمد منشی قمیقاضی احمد بن شرف الدین حسین حسینی منشی قمی مشهور به احمد منشی قمی از تاریخ نگاران و نویسندگان سده دهم خورشیدی می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیقاضی احمد بن شرف الدین حسین حسینی منشی قمی، مشهور به احمد منشی قمی (حدود ۹۸۵- ۹۲۵ ش) از تاریخ نگاران و نویسندگان سده دهم خورشیدی (هم عصر با شاه تهماسب یکم تا شاه عباس یکم صفوی) است. مشهورترین اثر وی کتاب خلاصة التواریخ درباره تاریخ دوره صفویه از روزگار شیخ صفی الدین اردبیلی (نیمه اول سده ۸ هجری قمری) تا نخستین سال‌های پادشاهی شاه عباس یکم (اواخر سده ۱۰ ق.) است. او همچنین مولف کتاب گلستان هنر است که شرح حالی است از هنرمندان مختلف و خود؛ از جمله خوش نویسان خط نستعلیق و از شاگردان احمد مشهدی به شمار می‌رود. قاضی احمد قمی در سال ۹۲۵ خورشیدی (۹۵۳ ق) در قم به دنیا آمد. نیاکان پدری و مادری قاضی احمد در شهر قم می‌زیستند و از خاندان‌های با نفوذ این شهر بودند. پدر قاضی احمد «شرف الدین حسین حسینی» از منشیان شاه تهماسب یکم بود که در شب جمعه ۱۲ آذر ۹۶۱ (۷ ذی القعده- ۹۹۰) در مرقد شاه عبدالعظیم ری وفات یافت و در آستانه به خاک سپرده شد. ۲ - دوران کودکی و نوجوانیقاضی احمد قمی در یازده سالگی به همراه پدرش به مشهد رفت و سال‌های کودکی و نوجوانی وی تحت تاثیر پدری، همچون میرمنشی و حمایت ابراهیم میرزا حاکم مشهد (برادرزاده شاه تهماسب یکم) سپری شد و در خدمت عالمان و نویسندگان و هنرمندان نامدار آن دیار به فراگیری علوم و هنرها پرداخت. «مولانا شاه محمود زرین قلم»، «استاد میر سید احمد» از سادات حسینی و «استاد مالک دیلمی» از زمره این هنرمندان هستند. ۳ - زیارت عتبات عالیاتدر تیرماه ۹۴۶ (ذی الحجه ۹۷۴) قاضی احمد قمی به زیارت عتبات عالیات در عراق عرب رفت و در همین سال سلطان سلیمان یکم عثمانی درگذشت. ۴ - فعالیتهاشاه تهماسب یکم تصمیم گرفت، نامه مفصلی برای تسلیت و تبریک به سلطان سلیم دوم بفرستد و گروهی از کارکنان و نویسندگان و شاعران را مامور کرد که در تهیه این نامه شرکت جویند. قاضی احمد و پدرش در میان ادیبانی بودند که در نوشتن این نامه شرکت داشتند و خود قاضی احمد در این باره می‌گوید: «مؤلف این نسخه در خدمت والد خود- میرمنشی- در آن مجلس بود و چون در سرعت کتابت دستی تمام دارد، اکثر آن خدمت به او محول شد». قاضی احمد قمی علاوه بر نویسندگی به کارهای دیوانی و حکومتی نیز اشتغال داشت. آخرین تاریخی که از او خبری هست، مربوط به سال ۹۸۵ خ. (۱۰۱۵ ق.) می‌شود. ۵ - شاگردقاضی احمد استاد اسکندر بیگ منشی- مؤلف نامدار تاریخ عالم آرای عباسی- بوده است و اسکندر بیگ با کمک او فن نوشتن و نگارش نامه‌ها و احکام را آموخته است و شگفت انگیز است که وی در هیچ جای از کتاب خود به استادش اشاره‌ای نکرده است. ۶ - آثاراز قاضی احمد قمی تاکنون اثر شناخته شده است که عبارتند از: خلاصة التواریخ، گلستان هنر (در شرح احوال هنرمندان)، مجمع الشعرا (تذکره شعرا بوده است و اکنون در دسترس نیست)، جمع الخیار (شاید همان مجمع الشعرا بوده است)، منتخب الوزرا (شرحی در باب وزیران) ۷ - عناوین مرتبطخلاصة التواریخ (کتاب) ۸ - منبعنرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |