فرق شیعهفِرَق شیعه(گروه‌های شیعه) عنوانی است برای همه گروه‌هایی که به امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (علیه السلام) معتقدند. ۱ - کاربرد لفظ شیعه برای اولین باربرای نخستین بار، پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) بود که به آنان که خود را پیرو علی بن ابی طالب (علیه السلام) می‌دانستند عنوان «شیعه» داد. از جمله این افراد، سلمان، مقداد، ابوذر، عمّار و ابوایوب بودند. پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) بارها علی را جانشین بلافصل خود خواند و کسی بدین موضوع به صورت علنی اعتراض نکرد. ۲ - تاریخچه رسمیت مذهب تشیعمذهب تشیّع تا زمان پس از وفات پیامبر (صلی الله و علیه و آله)، به عنوان فرقه‌ای مستقل مطرح نبود. [۱]
اعیان الشّیعه، ج۱، ص۲۳.
چون پیامبر اسلام (صلی الله و علیه و آله) به دیار باقی رفت، بر سر جانشینی او میان مسلمانان‌اختلاف درگرفت. در این میان، شیعیان، این منصب را حقّ حضرت علی (علیه السلام) دانستند و از این زمان بود که تشیّع به عنوان مذهبی رسمی نمودار گشت.۳ - انشعاب در تشیّعتا هنگام شهادت امام حسین (علیه السلام) شیعیان یکپارچگی خویش را حفظ کردند و انشعابی در این مذهب رخ ننمود [۲]
شیعه در اسلام، ص۶۰.
از آن پس بر اثر حوادث گوناگون، هر بار اقلیّتی از شیعیان، از اصول نخستین تشیّع روی برتافتند و راه خویش را از اکثریّت جدا کردند.۴ - شمار پیروان امامیهدر میان فرقه‌های مختلف شیعه، آن که بیش ترین پیروان را دارد و اصول نخستین تشیّع را حفظ کرده است، «امامیّه» است. امامیه امروزه پیروان بسیاری در سراسر دنیا دارد. ۵ - شمار پیروان فرقه‌های دیگراز نظر شمار پیروان، پس از امامیّه، به ترتیب، اسماعیلیّه و زیدیّه جای دارند؛ امّا بیشتر فِرَق شیعه از میان رفته‌اند و جز نام و یادی در تاریخ، اثری از آنها بر جای نمانده است. ۶ - تعداد فرق شیعهشمار فِرَق شیعه را تا صد فرقه دانسته‌اند. ۷ - مشهورترین فرق شیعهامّا مشهورترین آنها عبارت‌اند از: امامیّه، کیسانیّه، زیدیّه، اسماعیلیّه، فطحیّه و غلات. ۸ - فرقه‌های ضالهبرخی فرقه‌های شیعه به سختی انحراف یافته و از دین درآمده‌اند؛ چنان که علمای شیعه از آنان با عنوان «فرقه‌های ضالّه» یاد می‌کنند. از این فرقه هایند:شیخیّه، بهائیّه و احمدیّه. [۳]
فرهنگنامه فرقه های اسلامی، ص۱۷۷.
[۴]
فرق و مذاهب کلامی، ص۳۳۷.
[۵]
فرق و مذاهب کلامی، ص۳۴۳.
[۶]
فرق و مذاهب کلامی، ص۳۵۱.
۹ - علت پدید آمدن فرقپدید آمدن فرقه‌های مختلف در تشیّع به عللی متعدّد باز می‌گردد؛ از جمله تحولات اجتماعی، درک ناصحیح مفاهیم دینی و منافع و اغراض شخصی. ۱۰ - اختلاف اصلی شیعیاناختلاف اصلی شیعیان بر سر شمار امامان و چگونگی تعیین امام است؛ اما همین اختلاف به تدریج در سه محور توسعه یافته است: ۱. امامت و جانشینی رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) و چگونگی تعیین، نصب و ویژگی‌های شخصی امام؛ ۲. مسائل فکری و اصول عقیدتی؛ ۳. مسائل فرعی فقهی. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعفرهنگ شیعه، ص۳۵۷-۳۵۸. |