فرع (منطق)فرع یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و یکی از ارکان تمثیل، و پذیرنده حکم "اصل" به دلیل مشابهت با آن است. ۱ - توضیح اصطلاحهمان گونه که قیاس دارای سه حد (حد اصغر، حد اکبر، و حد وسط) است، تمثیل نیز دارای چهار حد و رکن (اصل، فرع، جامع، و حکم) می‌باشد که آنها را ارکان و اجزای تمثیل می‌نامند. "فرع" که به منزله حدّ اصغر تمثیل است عبارت است از موضوعی که به دلیل شباهت به "اصل"، حکم متعلق به اصل را به آن سرایت داده‌ایم. هدف اصلی از تشکیل حجت تمثیلی، اثبات حکم برای فرع است. در مثال: "خمر حرام است، شراب خرما هم حرام است چون در سُکر شبیه خمر است"، "خمر" اصل، "شراب خرما" فرع، "مسکر بودن" جامع، و "حرمت" حکم می‌باشد. [۱]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۸۹.
[۵]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.
[۶]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۴۱.
[۸]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۶۷.
[۹]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۴۱.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه. • شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «فرع»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۱۶. |