فتح البیان (کتاب)فتح البیان فیما روی عن علی علیه‌السّلام من تفسیر القرآن تالیف علامه سید مصطفی حسینی و حواشی و اضافات سعد رستم می‌باشد. موضوع این اثر ، سخنان نقل شده از امام علی علیه‌السّلام درباره آیات قرآن و به زبان عربی می‌باشد. ۱ - ساختار و عناوینامیرالمؤمنین اولین شخصی است که در نوشتن آیات قرآن و جمع آوری و تنظیم آن، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را کمک کرده است. امام علی علیه‌السّلام صدر المفسرین لقب گرفته و تفسیر او مورد تایید صحابه است. او پرورش یافته بیت رسالت و دریافت کننده معارف نبوی از سرچشمه اصل آن بود و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تاویل و تفسیر آیات قرآن از جمله عام ، خاص ، محکم ، متشابه و ناسخ و منسوخ را به امام علی علیه‌السّلام آموخت. امیرالمؤمنین سرآمد مفسران صحابه است و ابن عباس تفسیر خود را از او فراگرفت و مفسران دیگر از ابن عباس اخذ کردند. مؤلف در ادامه مقدمه می‌گویند که تمام سخنان و آثار امیرالمؤمنین به دست ما نرسیده است و احادیث او نیز در موضوعات گوناگون قرآنی به صورت پراکنده، در کتابهای حدیثی و تفسیرهای روایی روایت شده است. علاوه براین، در نهج البلاغه بیانات فراوانی وجود دارد که به طور صریح یا ضمنی ناظر به تفسیر آیات قرآن است و به همین دلیل من درصدد برمی آمدم که آنها را در یک اثر جمع کرده و اهتمام حضرت در نوشتن آیات قرآن، جمع آوری آن و تنظیم آن و تفسیر را نشان دهیم و گوشه‌ای از ظرائف تعبیرات و تفسیرهای او که ایشان از امراء کلام هستند را شرح دهیم. و با خود در این اثر عهد کردم که روایاتی را بیاوریم که موافق با مفهوم و منطوق قرآن باشد و از هرآنچه که موافق با ظاهر کتاب نیست اجتناب و دوری کردم. و این معیار و ملاک مهمترین مسئله در شناخت اخبار صحیح است همینطوری که این مسئله بطور متواتر از طرف خود ائمه روایت شده است. ۱.۱ - مطالب فتح البیانمطالب فتح البیان در چهار باب تنظیم شده است. باب اول، جمع آوری امام علیه‌السّلام که بیشتر جنبه علوم قرآنی دارد و با عنوان علی علیه‌السّلام و قرآن است که اهم موضوعات مطرح شده در این باب کلام امیر علیه‌السّلام در ذم تفسیر به رای ، ظاهر و باطن قرآن، ترتیب سوره‌های قرآن در مصحف ایشان، در تفسیر حروف مقطعه و... باب دوم در تفسیر آیات الاحکام و عبادات از جمله: در تعظیم امر نماز ، وضوء ، در تفسیر صلوة الوسطی، در تفسیر آداب نماز ، نماز جمعه ، نوافل صبح و مغرب ، در امر به معروف و نهی از منکر در تفسیر آیه نکاح و طلاق و در تفسیر آیه وصیت وارث باب سوم سخنان ایشان در تفسیر و شرح الفاظ با بیان لغوی آیات قرآن است. و باب چهارم اختصاص به اقتباسات امیرالمؤمنین از قرآن کریم دارد و ۵۰ مورد از اینگونه اقتباسات ذکر شده است. در اول کتاب فهرست مطالب و در آخر آن منابع و مصادری که در تدوین مورد استفاده قرار گرفته گنجانده شده است. [۱]
فتح البیان، سید مصطفی حسینی، ص۹-۲۰۵.
۲ - نسخه شناسینسخه حاضر توسط دار الجسور الثقافیة/ حلب با عنوان چاپ اول به تاریخ ۵/ ۱۰/ ۲۰۰۴ میلادی (۱۴۲۵ قمری) منتشر و به بازار عرضه گردیده است. ۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|