غایت (اصول)به کلمات دلالت کننده بر نهایت استمرار زمانی یا مکانی شیء « غایت » آن گفته می شود. ۱ - در لغت و اصطلاحغایت، در لغت به معنای نهایت و پایان است، و در اصطلاح، به کلماتی گفته می‌شود که ادات غایت بر سر آن ها در می‌آید و بر نهایت استمرار وجودی شی ء در مکان و یا زمان خاصی دلالت می‌نماید؛ ۱.۱ - مثالبرای مثال، «در جمله «اتموا الصیام الی اللیل»، «الی» که از ادات غایت است بر سر «لیل» در آمده و «لیل» بر انتهای قابلیت استمرار زمانی صوم دلالت می‌کند؛ یعنی انتهای روزه گرفتن را اول شب معین کرده است. ۲ - مغیّا به غایتیکی از قضایایی که در اصول از آن بحث شده و ثمرات فقهی فراوانی هم دارد، قضیه «مغیّا» به غایت می‌باشد؛ یعنی قضیه‌ای که در آن از کلماتی مثل «الی» یا «حتی» که بر غایت دلالت می‌کنند، استفاده شده باشد. ۲.۱ - بحوثدر قضایای «مغیا به غایت» دو بحث وجود دارد: ۱. آیا غایت در مغیا داخل است یا خارج از آن می‌باشد؟ ۲. آیا قضیه غایی بر انتفای حکم ، هنگام انتفای غایت دلالت می‌کند یا خیر؟ اگر در بحث اول ثابت شد که غایت در مغیا داخل است، بحث مفهوم ، فقط نسبت به بعد از غایت جاری می‌شود، و اگر ثابت شد غایت از مغیا خارج است، بحث مفهوم، غایت را هم افزون بر ما بعد الغایه در بر گرفته و آن را در دایره قضیه مفهومی قرار می‌دهد. [۲]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۳، ص۳۲۷.
[۴]
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۲۴۶.
[۵]
شیرازی، محمد، الاصول، ج۵، ص۵.
[۶]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۱، ص۲۶۷-۲۶۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «غایت». |