عیسی بن یونس سبیعیسبیعى، ابوعمرو عیسی بن یونس بن ابواسحاق همدانى، محدثی مشهور در قرن دوم و از قبیله همدان است. ۱ - منظور از سبیعسبیع نام گروهى از قبیله همدان است كه نسب آنها به سبیع بن صعب بن معاویه می‌رسد. [۱]
علی بن احمد مشهور به ابن حزم، جمهره انساب‌العرب ص۴۷۵.
محل سكونت آنها در کوفه نیز به سبیع معروف بوده است [۳]
سمعانى، الانساب ج۳، ص۲۱۸.
ابوعمرو عیسى نیز در آغاز زندگى در كوفه اقامت داشته و بعدها به حدث، منطقه‌اى در مرز بین بیزانس و شام، مهاجرت كرده است. [۴]
ابن سعد، طبقات ج۷، ص۴۸۸.
[۵]
خطیب بغدادى، تاریخ مدینه السلام ج۱۲، ص۴۷۳
۲ - نسب ابوعمرو عیسیجد وى، ابواسحاق عمرو بن عبدالله سبیعی، از محدثان مشهور كوفی بوده است و برادران عیسى، یونس (متوفى ۱۵۹) و یوسف، نیز از جمله محدثان بوده‌اند. [۶]
سمعانى، الانساب ج۳، ص۲۱۸ـ۲۱۹.
۳ - ابوعمرو عیسی از محدثان مشهورابوعمرو از محدثان بسیارى حدیث شنیده است، از جمله از سفیان ثوری، مالک بن انس و محمد بن اسحاق بن یسار [۷]
جمال‌الدین یوسف مزى، تهذیب الكمال فى اسماء الرجال ج۲۳، ص۶۳ـ۶۵.
خطیب بغدادی [۸]
خطیب بغدادى، تاریخ مدینه السلام ج۱۲، ص۴۷۳.
و ابن عساکر اشاره كرده‌اند كه ابوعمرو جدش، ابواسحاق سبیعى، را دیده، اما ظاهرا، چون كم سال بوده، از وى روایت نقل نكرده است. [۱۰]
جمال‌الدین یوسف مزى، تهذیب الكمال فى اسماء الرجال ج۲۳، ص۶۳.
۳.۱ - ناقلین حدیث از ابو عمرو عیسیاز ابوعمرو محدثانى چون اسحاق بن راهویه، نصر بن علی جهضمی و یحیی بن معین، حدیث نقل كرده‌اند. [۱۱]
جمال‌الدین یوسف مزى، تهذیب الكمال فى اسماء الرجال ج۲۳، ص۶۵ـ۶۷.
۳.۲ - نظر رجال شناسان در مورد ابو عمرو عیسیمحمد بن عبدالله بن عمار موصلى (متوفى ۲۴۲)، عالم محدث، از میان عیسى و برادرانش، عیسى را ضابط‌ترین معرفى كرده است [۱۲]
خطیب بغدادى، تاریخ مدینه السلام ج۱۲، ص۴۷۶.
احمد بن حنبل نیز عیسى را از پدر و برادرش در ضبط حدیث دقیق‌تر دانسته است. [۱۳]
ذهبى، سیر اعلام النبلاء ج۸، ص۴۹۱.
بیش‌تر رجال شناسان اهل سنت عیسى را به وثاقت، دقت در ضبط حدیث و حافظه‌ی قوى ستوده‌اند [۱۴]
خطیب بغدادى، تاریخ مدینه السلام ج۱۲، ص۴۷۶ـ۴۷۷.
[۱۵]
جمال‌الدین یوسف مزى، تهذیب الكمال فى اسماء الرجال ج۲۳، ص۶۷ـ۷۳.
۴ - مشخصات ابو عمرو عیسیدر منابع به زهد و تقوای او اشاره شده است. عیسى در طول زندگی در ۴۵ جنگ شرکت كرد و ۴۵ بار حج به‌جا آورد. [۱۶]
جمال‌الدین یوسف مزى، تهذیب الكمال فى اسماء الرجال ج۲۳، ص۷۴.
عیسى در ۱۸۷ یا ۱۸۸ [۱۷]
خطیب بغدادى، تاریخ مدینه السلام ج۱۲، ص۴۷۷.
و به نوشته‌ی ابن سعد [۱۹]
ابن سعد، طبقات ج۷، ص۴۸۸.
و سمعانی [۲۰]
سمعانى، الانساب ج۳، ص۲۱۹.
، در ۱۹۱ در حدث درگذشت.۵ - فهرست منابع• علی بن احمد مشهور به ابن حزم، جمهره انساب‌العرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون (قاهره ۱۹۸۲). • ابن سعد، طبقات (چاپ احسان عباس). • ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ على شیرى، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷. • خطیب بغدادی، تاریخ مدینه السلام (اختصارات). • سمعانی، الانساب (اختصارات). • ذهبی، سیر اعلام النبلاء (اختصارات). • جمال‌الدین یوسف مزی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/ .۲۰۰۲ ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله « سبیعی»، شماره۵۴۴۷. |