ابن‌عماد ابوالفلاح عبدالحی بن احمد عکری صالحیاِبْن عِماد، ابوالفلاح عبدالحی بن احمد بن محمد عکری صالحی ( رجب ۱۰۳۲ - ذیحجه ۱۰۸۹/ آوریل ۱۶۲۳ - ژانویه ۱۶۷۹)، شرح حال نویس و ادیب و فقیه حنبلی می‌باشد. ۱ - نسبتضبط «عکری» مورد اختلاف است و صورت عَکَری یا عَکَّری پذیرفتنی می‌نماید [۱]
زبیدی، تاج العروس.
.۲ - تولد و تحصیلابن عماد در صالحیه دمشق زاده شد [۲]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۲، ص۳۴۱، قاهره، ۱۲۷۴ق.
، در زادگاهش پرورش یافت و قرائت قرآن آموخت و در همان‌جا به فراگیری علوم اهتمام کرد.۳ - اساتیدوی فقه حنبلی را از محمد بن بدرالدین بلبانی صالحی، عبدالباقی حنبلی و ایّوب ابن احمد خلوتی صوفی فراگرفت و به اخذ اجازه از آنان نایل آمد [۳]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۲، ص۳۴۰، قاهره، ۱۲۷۴ق.
[۴]
غزی عامری محمد، النعت الاکمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل، ج۱، ص۲۴۱، به کوشش محمد مطیع الحافظ و نزار اباظه، دمشق، ۱۴۰۲ق.
.آنگاه به قاهره رفت و مدتی در آن‌جا اقامت گزید. در این فرصت نزد عالمانی چون سلطان مزّاحی، نورالدین شَبرامَلّسی، شمس الدین محمد بابلی و شهاب الدین احمد قلیوبی که همه شافعی بودند، کسب دانش کرد و در بازگشت به دمشق به تدریس پرداخت [۵]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۲، ص۳۴۰، قاهره، ۱۲۷۴ق.
.۴ - شاگرداناز شاگردان وی محمدامین محبی، مؤلّف خلاصة الأثر، مصطفی بن فتح الله حموی، عبدالقادر بن احمد بصری و عثمان ابن احمد نجدی را می‌توان نام برد. [۶]
غزی عامری محمد، النعت الاکمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل، ج۱، ص۲۴۹، به کوشش محمد مطیع الحافظ و نزار اباظه، دمشق، ۱۴۰۲ق.
۵ - ذوق شعریوی ذوق شعری نیز داشت و شعرهایی از او در منابع آمده است [۷]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۲، ص۳۴۰-۳۴۱، قاهره، ۱۲۷۴ق.
[۸]
غزی عامری محمد، النعت الاکمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل، ج۱، ص۲۴۵، به کوشش محمد مطیع الحافظ و نزار اباظه، دمشق، ۱۴۰۲ق.
۶ - وفاتابن عماد در اواخر عمر به حج رفت و در مکّه درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد [۹]
محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، ج۲، ص۳۴۱، قاهره، ۱۲۷۴ق.
.۷ - آثار چاپیتنها اثر چاپی وی شذرات الذهب فی اخبار من ذهب ، سرگذشت نامه ای است متضمن گزیده وقایع تاریخی جهان اسلام و تراجم علمای دین به ویژه علمای حنبلی که به صورت سال شمار تنظیم شده است. ۷.۱ - محتوااین کتاب وقایع آغاز هجرت تا سال ۱۰۰۰ق را در بر دارد و مؤلف در آن از بسیاری از آثار متقدمان و متأخران بهره جسته و ضمن تصریح به عنوان منابع مورد استفاده در جای جای کتاب در نقل از آن‌ها به تصحیح و تلخیص مطالب نیز نظر داشته است. ۷.۲ - منابعاز آن جمله می‌توان طبقات الحنابله ابن ابی یعلی ، طبقات الصّوفیه سلمی ، وفیات الأعیان ابن خلکان ، طبقات القرّاءِ ذهبی ، انباء الغمر ابن حجر ، طبقات الأولیاء سخاوی ، بغیة المستفید ابن دیبع و تاریخ الاسلام ابن قاضی شهبه را نام برد. [۱۰]
ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۱، ص۲۶۸، به کوشش حسام الدین قدسی، قاهره، ۱۳۵۰ق.
[۱۱]
ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۱، ص۲۷۴، به کوشش حسام الدین قدسی، قاهره، ۱۳۵۰ق.
۷.۳ - ذیلهر چند تألیف این کتاب در ۱۹ رمضان ۱۰۸۰ به پایان رسیده، [۱۲]
ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۸، ص۴۳۴، به کوشش حسام الدین قدسی، قاهره، ۱۳۵۰ق.
اما مؤلف وقایع تاریخی و وفیات سده ۱۱ق را در آن نیاورده است، زیرا مترصد بوده تا ذیلی بر آن بنویسد که مشتمل بر حوادث و تراجم سده مزبور باشد.این کتاب دوبار در قاهره در ۱۳۳۲ق و ۱۳۵۰-۱۳۵۱ق به چاپ رسیده است. ۸ - آثار خطیاز آثار خطی ابن عماد «اسباب الخلاص بسورة الاخلاص»، [۱۳]
کتابخانه سید، نسخ خطی، ج۱، ص۴۰.
«شرح بدیعیة ابن حجة حموی»، [۱۴]
کتابخانه ظاهریه، نسخ خطی (علوم القرآن)، ج۱، ص۳۳۳، خیمی.
«معطیة الامان من حنث الایمان» [۱۵]
کتابخانه خدیویه، فهرست نسخ، ج۷، ص۳۳۲.
و «نزهة ذات العماد» [۱۶]
کتابخانه ظاهریه، نسخ خطی (علوم القرآن)، ج۳، ص۴۵۰، خیمی.
را می‌توان ذکر کرد.۹ - فهرست‌منابع(۱) ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، به کوشش حسام الدین قدسی، قاهره، ۱۳۵۰ق. (۲) کتابخانه خدیویه، فهرست نسخ. (۳) زبیدی، تاج العروس. (۴) کتابخانه سید، نسخ خطی. (۵) کتابخانه ظاهریه، نسخ خطی (علوم القرآن)، خیمی. (۶) غزی عامری محمد، النعت الاکمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل، به کوشش محمد مطیع الحافظ و نزار اباظه، دمشق، ۱۴۰۲ق. (۷) محبی محمدامین، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، قاهره، ۱۲۷۴ق. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالفلاح ابن‌عماد»، شماره۱۵۴۱. |