عزیز فاطمیابومنصور نزار بن معدّ (متوفای ۳۸۶ق)، ملقب به العزیز بالله پنجمین خلیفه از خلفای فاطمی و فرمانروای مصر و مغرب بود. او سرانجام به سال ۳۸۶ق درگذشت. ۱ - معرفی اجمالیابومنصور، نزار بن معدّ (المعزّلدین الله) بن منصور عبیدی فاطمی، ملقب به العزیز بالله، فرمانروای مصر و مغرب بود. حکومت را پس از وفات پدرش در سال ۳۶۵ق به عهده گرفت و در روزگار او، ناامنی و آشوب‌هایی پدید آمد. ۲ - شورش قسّام حارثیدر آن سال‌ها، فردی به نام قسّام حارثی، معروف به قسّام التراب، برضد او شورید. وی در دمشق پیروانی فراهم کرد و به آن جا دست یافت و در آن مستقر شد و کارش بالا گرفت. عزیز، سپاهی به فرماندهی سلیمان بن جعفر بن فلاح به جنگ وی فرستاد و قسّام، مانع نفوذ و پیشروی او شد. عزیز، سپاهی دیگر به فرماندهی البتکین روانه ساخت و قسّام مخفی شد و سپس امان‌نامه خواست. البتکین او را دستگیر کرد و نزد عزیز فرستاد و عزیز او را بخشید و حکومت جای دیگری را به او سپرد. ۳ - فعالیت‌های اجتماعیعزیز فاطمی، قصرهای البحر و الذهب و دانشگاه القرافه در قاهره را ساخت. وی نقشه مسجد جامعی را نزدیک «باب الفتوح» پی ریخت و ساختن آن را در سال ۳۸۰ق آغاز کرد. در «مکه» به نامش خطبه خوانده شد. حکومت وی تا زمانی بود که به قصد جنگ روم روانه شد و هنگامی که در شهر «بلبیس» بود، در ۴۲ سالگی درگذشت. ۴ - قلمرو حکومتقلمرو حکومتی در زمان وی، از سرزمین های عربی در شرق تا اقیانوس اطلس در غرب و از آسیای صغیر در شمال تا سرزمین نوبه (افریقا) در جنوب گسترش یافت. در عهد وی، خطر قرمطیان افزون شد. فرزندش ابوعلی منصور، ملقب به الحاکم بامرالله جانشین وی شد. [۸]
حسن، حسن ابراهیم، تاریخ الاسلام السیاسی، ج۳، ص۲۷۵.
[۹]
سرور، محمد جمال‌الدين، تاریخ الدولة الفاطمیّه، ص ۱۵۶.
۵ - پانویس
۶ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۳۳۸. |