عبدالله نخعیابوالعباس عبدالله بن احمد نخعی (قرن سوم یا چهارم هجری)، از راویان راستگو و ثقه و از بزرگان شیعه در قرن سوم یا چهارم هجری قمری در کوفه بود. ۱ - معرفی اجمالیابوالعباس عبدالله (عبیدالله) بن احمد بن نهیک نخعی کوفی، معروف به ابن نَهیک، آل نهیک از خانواده‌های شیعه و عالم پرور کوفه بود و عبیدالله یکی از آنهاست که در کوفه می‌زیست. منابع رجالی شیعه او را از بزرگان شیعه، راستگو و ثقه معرفی کرده‌اند. ظاهراً احمد بن نهیک کاتب عبدالله بن طاهر بن حسین، پدر اوست. شیخ طوسی نام او را در زمره افرادی قرار داده که از ائمه (علیهم‌السّلام) روایت نکرده‌اند. عبیدالله بعداً به مکه مهاجرت کرد، اما از زمان هجرت و مدت اقامتش در مکه و اینکه آیا تا آخر عمر در آنجا بوده یا نه، گزارشی در دست نیست. ۲ - اساتید و شاگرداناز اساتید و شاگردان او برمی‌آید که در عراق به تحصیل و تدریس پرداخته است. محمد بن ابی عمیر (م۲۱۷ق)، علی بن حسن طاطری، محمد بن عصام سمین و عباس بن هشام ناشری از اساتید، و علی بن مبارک بن رباح، احمد برقی (م ۲۸۰ق) و حمید بن زیاد (م ۳۱۰ق)، احمد بن عبیدالله در شمار شاگردان اویند. همچنین ابوالقاسم جعفر بن محمد علوی رویانی (زنده در ۳۴۰ق) از کسانی است که در مکه نزد نهیکی تلمذ کرده است، از این‌رو از او با عنوان معلم و مؤدب خود یاد می‌کند. [۱۴]
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۶۷.
به هر حال ابن نهیک از عالمان و محدثان صدوق، موثق و جلیل القدر بود، گرچه از ائمه (علیهماالسلام) روایتی ندارد. ۳ - تالیفاتالنوادر اثر اوست. حمید بن زیاد کتاب‌های المناسک، الحج، فضائل الحج، الثلاث و الاربع و المثالب را نیز از او شنیده و روایت کرده، ولی به گفته نجاشی، معلوم نیست که این کتب، تالیف خود ابن نهیک بوده یا کس دیگر، کما اینکه ابوالقاسم رویانی کتاب الصلاة حریز سجستانی را از عبیدالله فرا گرفته است. از آن گذشته، حمید بسیاری از اصول اربعماه را از نهیکی روایت کرده است. ۴ - وفاتتاریخ درگذشت ابن نهیک گزارش نشده، اما با توجه به وفات اساتید و شاگردانش به دست می‌آید که در قرن سوم می‌زیسته است. [۲۷]
اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱۲، ص۴۶۴، (مغ).
[۳۳]
فیض کاشانی، ملامحسن، نضد الایضاح، ص۲۰۳.
۵ - پانویس۶ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱، برگرفته از مقاله «عبدالله نخعی». • پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۰۸، برگرفته از مقاله «عبیدالله نهیکی». رده‌های این صفحه : راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | راویان موثق شیعه قرن 4 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 4 (قمری)
|