عبدالعلی جهانشاهیعبدالعلی جهانشاهی متولد ۱۳۰۴ شمسی، فرزند میزاشفیع جهانشاهی رئیس دیوان عالی کشور، در خانواده‌ای بر جسته متولد شد. دکتر جهانشاهی بسیار سخت، ولیکن عدم توانایی ظاهری وی در تفویض اختیارات در سال۱۹۶۴، زمانی که وزیر آموزش و پرورش بود منجر به حمله قلبی شد. ۱ - تحصیلاتدرسال ۱۳۱۰ به دبستان اقدسیه رفت و دوره دوم دبستان را از سال ۱۳۱۴ در دبستان انتصاریه ادامه داد. در سال ۱۳۱۶به دبیرستان صنعتی رفت و پس از یک سال به دارالفنون راه یافت و در سال۱۳۲۱ دیپلم گرفت. پس از اخذ دیپلم به ترکیه رفت و به مدت ۶ماه در دبیرستان گالاتاسرای اسلامبول تحصیل کرد و سپس به ایران بازگشت و در سال۱۳۲۳به دانشکده حقوق دانشگاه تهران راه یافت و لیسانس خود را از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دریافت کرد. [۱]
معینیان، نصرت الله، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، وزارت اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۱۳۲.
در دوران دانشجویی -درسال۱۳۲۵- به حزب ایران پیوست و در همین ایام مجددا به ترکیه رفت و به مدت ۶ماه در دانشکده اقتصاد استامبول تحصیل کرد و در همین سال در وزارت دادگستری استخدام شد. عبدالعلی جهانشاهی در سال ۱۳۲۷جهت ادامه تحصیل به فرانسه رفت و پس از ۴سال اقامت در آن‌جا، با اخذ دکترای حقوق و اقتصاد از دانشکده پاریس، به ایران بازگشت. ۲ - ازدواجدر سال ۱۳۳۴با خانم لی لی امیر خسروی که فرزند محمد علی خسروی- دادستان تهران و از اقوام او بود- ازدواج کرد و اردییبهشت ماه سال ۱۳۳۶ به دانشگاه تهران منتقل شد. [۲]
کابینه حسنعلی منصور، به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، ج۲، ۱۳۸۴، ص۱۲۳.
جهانشاهی بدنبال مطالعات خود در فرانسه، مانند پدرش در دادگاه‌های جَنحه و فرجام به عنوان قاضی خدمت کرد. لیکن وی از زندگی قضایی منزجر گردید و پس از آن به عنوان مربی و استادیار حقوق و استاد اقتصاد در دانشگاه تهران فعالیت نمود، [۳]
اسناد لانه جاسوسی آمریکا، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۸۶، ص۴۴۱.
و مدت کوتاهی نیز به عنوان وزیر آموزش و پرورش در کابینه منصور، در سال ۱۹۶۵ (ه.ق) وزیر فرهنگ شد. در کابینه منصور، به جز وزیران خارجه و جنگ و اقتصاد و کار و کشاورزی، بقیه وزراء تغییر کرده بودند در این کابینه برای نخستین بار چند نفر به مقام وزارت رسیدند که عبارت بودند از: امیرعباس هویدا وزیر دارائی، دکتر باقر عاقلی وزیر دادگستری، دکترجواد صدر وزیر کشور، دکتر عبدالعلی جهانشاهی وزیر فرهنگ، محمود کشفیان وزیر راه، دکتر شفیعی وزیر پست و تلگراف و تلفن، دکتر محمد نصیری و دکتر ناصر یگانه و دکتر منوچهر گودرزی و دکتر هادی هدایتی وزیران مشاور و دکتر هوشنگ نهاوندی و مهندس منصور روحانی وزیران دو وارتخانه جدید التاسیس آبادانی و مسکن و آب و برق، [۴]
طلوعی، محمود، باریگران عصر پهلوی، چاپ تک، چاپ دوم، ۱۳۷۳، ج۱، ص۴۸۷.
ولی چند ماهی بیش در این سمت نبود، به علت بیماریی که داشت کنار رفت و مشاور وزیر شد.حسنعلی منصور در آغاز نخست وزیری خود، اداره کل هنرهای زیبا را مستقل کرد و "مهرداد پهلبد"، رئیس کل هنرهای زیبا، را با تثبیت در مقام ریاست هنرهای زیبا به معاونت نخست وزیر منصوب کرد. بعدها به توصیه پهلبد و با مشاوره وزیران و اعضای حزبی، به خصوص جهانشاهی وزیر فرهنگ، وزارت فرهنگ به دو وزارت خانه تبدیل شد. [۵]
صدری، منیژه، زندگی و عملکرد حسنعلی منصور به روایت اسناد، تهران مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۳، ص۸۲.
۳ - عبدالعلی در ریاست دانشگاهجهانشاهی در سال‌های ۱۹۶۶-۱۹۶۷ (ه.ق) به ریاست دانشگاه تهران منصوب گردید وی مدتی در زمینه بانکداری و مدتی نیز در زمینه امور مالی کار کرد. از بورسیه AID (کمک‌های آمریکا) در سال‌های ۱۹۵۸-۱۹۵۹ جهت خدمت در بخش آمار در آمد ملی وزارت بازرگانی استفاده کرد و در اوایل سال‌های ۱۹۶۰ به عنوان معاون رئیس بانک مرکزی برگزیده شد و مدتی سرپرستی کمیسیون مالیات ایران را بر عهده داشت. سرانجام سرپرست اجرایی بانک عمران و توسعه بین المللی ایران و اروپا منصوب شد. زمانی که با عنوان سفیر تام الاختیار امور اقتصادی در جوامع اروپایی انتخاب شد حدودا ۵۲ سال داشت. او در دانشکده حقوق دانشگاه تهران سمت استادی داشت و تالیفاتی نیز دارد. تاریخچه سی ساله بانک ملی ایران را او تدوین و منتشر کرده است. در اسفند ۱۳۴۲ شمسی به وزارت اطلاعات و جهانگردی و به مدت یک سال ریاست دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) را بر عهده داشت. [۶]
معینیان، نصرت الله، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، وزارت اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۱۳۲.
وی یکی از اعضای شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران بود که متشکل از بسیاری از مقامات و درباریون درجه اول مملکت بود. [۷]
معینیان، نصرت الله، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، تهران، وزارت اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۱۳۱.
۳.۱ - خصوصیات اخلاقی جهانشاهیدکتر جهانشاهی بسیار سخت، ولیکن عدم توانایی ظاهری وی در تفویض اختیارات در سال۱۹۶۴، زمانی که وزیر آموزش و پرورش بود منجر به حمله قلبی شد و از نظر اخلاقی که قدری محافظه کار و تودار و عصبی بود، ولی از موقعیت مستحکمی در محافل حاکمه ایران بر خوردار است. (بسیاری از اقوام نزدیک وی دارای مقامات و پست‌های عالی در حکومت بودند). [۸]
اسناد لانه جاسوسی آمریکا، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۸۶، ص۴۴۱.
جهانشاهی به اروپای غربی و ایالات متحده سفر کرده است و به زبان‌های فرانسه و انگلیسی مسلط بود و دارای یک دختر می‌باشد. وی در سال ۱۳۶۷ (ه.ش)، در آمریکا در گذشت. [۹]
عاقلی، باقر، شرح رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار، با همکاری نشر علم، ۱۳۸۰، ج۱، ص۵۶۲.
۳.۲ - نمونه نامه ارسالی دربارنامهای که از دربار به دکتر جهانشاهی ارسال شده را به عنوان نمونه در این جا می‌آوریم. دربار شاهنشاهی جناب آقای جهانشاهی، رئیس کل بانک مرکزی عطف به نامه شماره ن/۴۶۰ مورخ نهم ماه۱۳۵۰ بانک مرکزی ایران، اداره نشر اسکناس اشعار می‌دارد همان‌طور که در نامه شماره ۳۱۳ مورخ ۳۰/۲/۱۳۵۰ متذکر گردید پلاتین مورد احتیاج نیماج و گرانید و گوشواره‌ها از طرف بانک مرکزی تهیه و در اختیار آقای روین بادگرهانیان جواهر ساز گذارده شود. برلیان‌های ریز از طرف دربار شاهنشاهی تهیه و به موقع تسلیم سازنده خواهد شد. ضمنا چون می‌بایست از مقداری برلیان درشت و مرواریدهای موجود در خزانه جواهرات استفاده شود خواهشمند است مقرر فرمائید که مانند روته‌ای که در سابق معمول می‌گردید در این زمینه اقدام مقتضی به عمل آورند البته وجوه پرداختی از طرف بانک بابت خرید پلاتین و دستمزد سازنده از طرف دربار شاهنشاهی پرداخت خواهد گردید. [۱۰]
اسناد لانه جاسوسی آمریکا، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۸۶، ص۴۴۱.
۴ - مسئولیت‌های عبدالعلیبه طور خلاصه فعالعیت‌های عبدالعلی جهانشاهی را که دوره‌های مختلف در کشورهای اروپایی نیز دیده و دارای تالیفات متعددی از جمله "تاریخچه سی ساله بانک ملی" بود، به شرح زیر یاد شده است: -بازرس قضائی- ریاست دادگاه شهرستان تهران- مستشاری دادگاه تهران- مستشاری دیوان کیفر - مشاور اقتصادی بانک ملی - عضو هیئت مدیره بانک جهانی و نماینده ایران در آن بانک به مدت۵ سال - عضو انجمن بینالمللی تحقیق در درآمد و دارائی ملی - عضو کانون اقتصاد - عضو انجمن آمار ایران [۱۱]
کابینه حسنعلی منصور، به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، ج۲، ۱۳۸۴، ص۱۲۸.
۵ - پانویس
۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «عبدالعلی جهانشاهی»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۴. |