عبدالجواد جودی خراسانیجودی خراسانی، عبدالجواد، شاعر مرثیه‌سرا ی قرن سیزدهم می باشد. فهرست مندرجات۲ - بیوگرافی جودی ۳ - علاقه جودی به اهل بیت ۴ - ایجاد شور و هیجان مرثیه های جودی ۵ - نظرادیب نیشاپوری درباره اشعار جودی ۶ - خصوصیات اخلاقی جودی ۷ - قطعه مرثیه طوسی دروفات جودی ۸ - تاریخ وفات جودی ۹ - نظر گلشن در تارخ وفات جودی ۱۰ - مقبره ومحل دفن جودی ۱۱ - دیوان سه هزار بیتی جودی ۱۲ - ذکر آقابزرگ طهرانی از جودی ۱۳ - موضوع قصاید جودی ۱۴ - قصیده هفت کوکب جودی ۱۵ - تاثیر پذیری اشعار جودی از سعدی و حافظ ۱۶ - موضوع از مدینه تا مدینه دیوان جودی ۱۷ - تاریخ چاپ دیوان جودی ۱۸ - کامل ترین نسخه دیوان جودی ۱۹ - فهرست منابع ۲۰ - پانویس ۲۱ - منبع ۱ - تخلص عبدالجواد جودیوی متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینکه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است. [۱]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۰، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۲]
غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، ج۱، ص ۲۸۳، مشهد ۱۳۳۶ ش.
۲ - بیوگرافی جودیاز زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. همین قدر می‌دانیم که از مردم عنبران (روستایی در سه کیلومتری طرقبه مشهد) بوده، در جوانی به مشهد رفته و دکان قنادی باز کرده [۳]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص ۱۹۰، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
و از همین طریق معیشت خود را تأمین می‌کرده است. قنادی و خانه جودی محل آمدوشد مرثیه‌خوانانی بود که برای شنیدن سروده‌های او جمع می‌شدند و از او تقاضا می‌کردند تا سروده‌های تازه‌اش را در اختیار آنان بگذارد. [۴]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۱، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
۳ - علاقه جودی به اهل بیتجودی علاقه فراوانی به اهل بیت پیامبر علیهم‌السلام و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌کرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود. [۵]
عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۶]
علی‌اکبر مروّج الاسلام،کرامات رضویه، ج ۱،پانویس ۱، ص ۱۵۴، مشهد ۱۳۷۰ـ۱۳۷۹ ش.
۴ - ایجاد شور و هیجان مرثیه های جودیمرثیههای او در مردم خراسان شور و هیجانی به‌پا می‌کرد و کوچک و بزرگ آنها را می‌خواندند و از بر می‌کردند. مداحان اهل‌بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند. [۷]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۲، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
۵ - نظرادیب نیشاپوری درباره اشعار جودیاشتغال جودی به مرثیه‌سرایی و عامه‌پسند بودن اشعارش باعث شد که فضلا و خواص به شعر او تمایلی نداشته باشند، چنان که عبدالجواد ادیب نیشابوری (متوفی ۱۳۴۴) در باره وی گفته است که شهرت مرثیه‌سرایی جودی، مقام ادبی او را تحت‌الشعاع قرار داده است. [۸]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۲، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۹]
ارمغان، سال ۱۱، ش ۵ ،ص ۳۹۶، (مرداد ۱۳۰۹).
۶ - خصوصیات اخلاقی جودیجودی با اینکه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب‌منصبان نپرداخت. [۱۰]
شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی، عبدالجواد جودی، ج۱، ص یازده و نیز ص سیزده، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
۷ - قطعه مرثیه طوسی دروفات جودیمیرزاعباسعلی اخترطوسی (متوفی ۱۳۳۵)، یکی از دوستان و نزدیکان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه‌تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره کرده است. [۱۱]
علی‌اکبر مروّج الاسلام، کرامات رضویه، ج ۱،پانویس ۱، ص ۱۵۴، مشهد ۱۳۷۰ـ۱۳۷۹ ش.
[۱۲]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۳، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۱۳]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
۸ - تاریخ وفات جودیمطابق با این قطعه، جودی در ۱۳۰۲ درگذشته است. [۱۴]
عبدالجواد جودی، دیوان،مقدمه آصفی، ج۱، ص۱۲، ص ۲۰، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۱۵]
آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۹، قسم ۱، ص ۲۰۹.
[۱۶]
محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، ج۱، ص ۷۰۶، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
۹ - نظر گلشن در تارخ وفات جودیگلشن آزادی در صد سال شعر خراسان [۱۷]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص ۱۹۱، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
و ریاضی در دانشوران خراسان، [۱۸]
غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، ج۱، ص ۲۸۳، مشهد ۱۳۳۶ ش.
با آنکه مصراع مادّه‌تاریخ را ذکر کرده‌اند، سال وفات جودی را ۱۳۰۱ نوشته‌اند، که اشتباه است.۱۰ - مقبره ومحل دفن جودیقبر جودی در حرم امام رضا علیه‌السلام در مقبره‌ای در صحن نو، نزدیک مقبره شیخ‌بهائی است. [۱۹]
علی‌اکبر مروّج الاسلام،کرامات رضویه،پانویس ۱، ج ۱، ص ۱۵۴، مشهد ۱۳۷۰ـ۱۳۷۹ ش.
[۲۰]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص۲۰، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۲۱]
محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، ج۱، ص۷۰۶، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
۱۱ - دیوان سه هزار بیتی جودیدیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده ، مثنوی ، مرثیه و نوحه‌های سینه‌زنی ) است و بارها چاپ شده است. [۲۲]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص۱۹۰، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
۱۲ - ذکر آقابزرگ طهرانی از جودیآقابزرگ طهرانی نیز از دیوان و مقتل فارسی جودی خراسانی یاد کرده [۲۳]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص۱۹۰، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
و گفته است که او را نباید با جودی تبریزی ، صاحب مراثی فارسی به‌نام الدر المنثور ، اشتباه گرفت (ج ۵، ص ۲۸۶).جودی غزلهای خوبی هم می‌سروده است. [۲۴]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص ۱۹۲، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
۱۳ - موضوع قصاید جودیقصاید او بیشتر در مدح پیامبر اسلام ، امام حسین علیه‌السلام و میلاد امام علی علیه‌السلام و نیز عید غدیر است. ۱۴ - قصیده هفت کوکب جودیقصیده هفت کوکب او در مدح و منقبت رسول اکرم ، معروف است. [۲۵]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۶ـ۱۲، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
[۲۶]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۷ـ۲۰، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
گفتنی است که بیشتر قصاید مدحی او به رثا ی خاندان پیامبر ختم می‌شود. وی حتی در پایان قصایدی که به مناسبت میلاد حضرت علی و عید غدیر سروده، مرثیه‌سرایی کرده است. [۲۷]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۸ـ۲۰، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
۱۵ - تاثیر پذیری اشعار جودی از سعدی و حافظجودی از شعرای پیش از خود، به‌ویژه سعدی و حافظ ، تأثیر بسیاری پذیرفته است، [۲۸]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۸، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
چنان که نخستین قصیده دیوان او، به نام «نخستین تجلی حق»، تقلیدی از قصیده معروف سعدی، با مطلع « ماه فروماند از جمال محمد »، به نظر می‌آید. [۲۹]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۳، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
۱۶ - موضوع از مدینه تا مدینه دیوان جودیدر بخشی از دیوان جودی به نام «از مدینه تا مدینه»، وقایع قیام حسین علیه‌السلام با زبان شعر لحظه به لحظه تصویر شده است، [۳۰]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۲۸۹ـ۵۳۵، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
البته این بخش از حیث استنادات تاریخی ارزش چندانی ندارد و هدف شاعر بیشتر مرثیه‌سرایی و شرح صحنه‌های تأثرآور بوده است.۱۷ - تاریخ چاپ دیوان جودیدیوان جودی، نخستین بار در ۱۲۹۹ به امر ناصرالدین‌شاه (حک: ۱۲۶۴ـ۱۳۱۳) و به‌همت میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملک (نیابت تولیت آستان قدس ) در چاپخانه سنگی آستان قدس، به خط میرزاشفیع اعتمادالتولیه، چاپ شد و در ۱۳۰۳ در مشهد تجدید چاپ گردید. [۳۱]
علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، ج۱، ص ۱۹۱، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش.
دیوان جودی در ۱۶۰ صفحه در ۱۳۱۰ در تهران به‌چاپ رسید. [۳۲]
آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۹، قسم ۱، ص ۲۰۹.
۱۸ - کامل ترین نسخه دیوان جودیآصفی [۳۳]
عبدالجواد جودی، دیوان، ج۱، ص ۱۹، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش.
از کامل‌ترین نسخه دیوان او، معروف به نسخه محمدرضا (متخلص به صفا و ملقب به سلطان‌الکتاب)، نام برده که در ۱۳۰۶ در تهران چاپ شده است.۱۹ - فهرست منابع(۱) آقابزرگ طهرانی، الذریعه. (۲) ارمغان، سال ۱۱، ش ۵ (مرداد ۱۳۰۹). (۳) عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران ۱۳۷۲ ش. (۴) محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه. (۵) غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد ۱۳۳۶ ش. (۶) علی‌اکبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به‌کوشش احمد کمالپور، مشهد ۱۳۷۳ ش. (۷) علی‌اکبر مروّج الاسلام، کرامات رضویه، مشهد ۱۳۷۰ـ۱۳۷۹ ش. ۲۰ - پانویس
۲۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالجواد جودی‌خراسانی»، شماره ۵۱۸۵. |