عباس بن محمدبیگ مولوی ناسخ اصفهانیعباس بن محمدبیگ مولوی ناسخ اصفهانی، از علما و شعرای اصفهان در قرن یازده هجری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیمولاعباس مولوی متخلّص به «ناسخ» فرزند محمّدبیگ بن زیاد اوغلی قاجار، عالم فاضل، حکیم عارف و شاعر ادیب در محله عباس آباد اصفهان ساکن بوده و نزد حکیم ملاّرجبعلی تبریزی و سایر فضلاء اصفهان به تحصیل مشغول شده و پس از تکمیل تحصیلات خود به تدریس حکمت پرداخته است. میرزامحمّدطاهر نصرآبادی که معاصر اوست می‌نویسد:«نهایت صلاح و سداد را دارد، چنانچه سنتی کم از او فوت می‌شود. حقا که ملکی است در لباس بشر». [۱]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص۷۵۵.
[۲]
نصرآبادی، محمدطاهر، تذکره نصرآبادی، ج۱، ص۲۷۳.
[۳]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الکواکب المنتشره، ص۴۱۲.
[۴]
داغستانی، واله، تذکره ریاض الشعراء، ج۴، ص۲۳۳۹.
۲ - سرودن شعراو در شعر طبعی لطیف داشته و قصایدی در مدح حضرات ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) سروده و در معماگویی نیز مهارت داشته است. سال وفاتش به دست نیامد. او تا سال ۱۱۰۱ق در قید حیات بوده است. این بیت از اوست: "در وادیی که قافله سالار، عشق توست ••• گلبانگ خضر از جرسش می‌توان شنید". ۳ - آثار و تالیفاتکتب زیر از تالیفات اوست: ۱. «انوار سلیمانی» در علم کلام و اثبات حقانیّت شیعه بر سایر فرق، در ۶۲ فصل که تالیف آن در سال ۱۰۹۷ق شروع و در روز سه‌شنبه ۲۴ ذیقعده ۱۱۰۱ق به پایان رسیده و به نام شاه سلیمان نامیده شده است. نسخه‌ای از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران [۵]
دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج۸، ص۴۱۷.
و نسخه‌ای در کتابخانه مجلس شورای اسلامی [۷]
طباطبایی بهبهانی، سیدمحمد، فهرست مختصر مجلس، ص۹۰.
موجود است؛۲. «تاویلیّه» قصیده‌ای که در مدح اهل بیت (علیهم‌السّلام) سروده شده و جمعی از فضلاء بر آن شرح نوشته‌اند. محمّدامین وقاری یزدی بر آن مقدّمه نوشته و در کتاب خود «گلدسته‌اندیشه» وارد ساخته است؛ ۳. «اصول الفوائد» در حکمت که نسخه‌ای از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است؛ [۹]
دانش‌پژوه، محمدتقی، فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج۳، ص۱۴۶.
۴. «مناظرات»؛ ۵. «تقویم سعیدی» ترجمه فارسی «تقویم المحسنین» فیض کاشانی است که به درخواست حاجی محمّدسعید بن لطف‌اللّه آن را ترجمه کرده است؛ [۱۰]
نصرآبادی، محسن، فهرست‌های خودنوشت فیض کاشانی، ص۱۶۰.
۶. «مصابیح الولایه فی انوار الولایه» در تفسیر به فارسی که در سال ۱۰۹۹ق آن را نوشته و نسخه‌ای از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است؛ [۱۱]
فکرت، محمدآصف، فهرست کتابخانه رضوی، ص۵۲۲.
۷. «مصباح الهدایه» که سیّدابوالقاسم موسوی خوانساری روایات فضائل اهل بیت (علیهم‌السّلام) را از آن منتخب نموده است. [۱۲]
حسینی اشکوری، سیدجعفر، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه‌های گلپایگان، ص۱۴۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۶۸. رده‌های این صفحه : شعرای اصفهان قرن 11 (قمری) | شعرای ایران قرن 11 (قمری) | علمای اصفهان سده یازدهم (قمری) | علمای ایران قرن 11 (قمری)
|