عامعام به لفظ شامل تمام مصادیق مدخول آن لفظ می‌گویند. ۱ - تعریف لغوی عامعام، در لغت ، به معنای فراگیر بودن و شامل شدن، و عموم، به معنای شمول و فراگیری است. در کتاب " انوار الاصول " آمده است: " ان العام معناه الشمول لغة و عرفا ". ۲ - تعریف عامدر اصطلاح علم اصول، از عام تعریف های متفاوتی ارایه شده است. عام لفظی است که مفهوم آن همه افراد و مصادیقی را در بر می‌گیرد که صلاحیت انطباق بر آنها را دارد. در کتاب " انوار الاصول " آمده است: " ما یکون مستوعباً لجمیع الافراد التی یصدق علیها بمفهوم اللفظ ". عام لفظی است مانند " کل " در مثال " اکرم کل عالم " که همه مصادیق مدخول خود ( عالم ) را که صلاحیت انطباق بر آنها را دارد در بر می‌گیرد. در کتاب " تهذیب الاصول " آمده است: " مادل علی تمام مصادیق مدخوله مما یصح ان ینطبق علیه ". برخی معتقدند مفهوم عام و خاص از مفاهیم روشنی است که به تعریف نیاز نداشته و تعریف‌های موجود از نوع شرح لفظ می‌باشد. ۳ - رابطه میان عام و خاصرابطه میان عام و خاص، رابطه نسبی و اضافی است. ۴ - اطلاق لفظ عام بر حکمگاهی لفظ عام بر خود حکم اطلاق می‌شود، نه بر لفظی که موضوع حکم است؛ یعنی گفته می‌شود این حکم عام است، به این اعتبار که تمام افراد موضوعش را شامل می‌گردد. [۴]
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، ص۲۱۸.
[۷]
فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۳، ص۲۲۲.
[۹]
زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص۱۹۳.
[۱۱]
رشاد، محمد، اصول فقه، ص۱۶.
[۱۳]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل دراصول فقه، ج۷، ص۵۷۹-۵۸۱.
[۱۴]
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۳، ص۳۵۱.
[۱۵]
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۵۲.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «عام». |