طرق شیخ صدوق به اسماعیل بن فضل هاشمیطرق شیخ صدوق به اسماعیل بن فضل هاشمی، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به طرقی گفته می‌شود که از طریق شیخ صدوق به اسماعیل بن فضل هاشمی می‌رسد. ۱ - توضیح اصطلاحشیح صدوق به اسماعیل بن فضل هاشمی دو طریق دارد که ذیلاً بیان می‌شود: ۱.۱ - طریق اول۱ - جعفر بن محمد بن مسرور ۲ - حسین بن محمد بن عامر ۳ - عبدالله بن عامر ۴ - محمد بن ابی‌عمیر ۵ - عبدالرحمن بن محمد ۶ - فضل بن اسماعیل بن فضل از اسماعیل بن فضل هاشمی ۱.۲ - طریق دوم۱ - علی بن احمد بن موسی ۲ - محمد بن جعفر کوفی اسدی ۳ - محمد بن اسماعیل برمکی ۴ - عبدالله بن احمد از اسماعیل بن فضل ۲ - ارزیابیدر اینجا دیدگاه برخی از علماء مطرح می‌شود: ۲.۱ - دیدگاه محقق استرآبادیمحقق استرآبادی در مورد طریق اول می‌فرماید: در طریق جعفر بن محمد بن مسرور در کتب رجال مذکور نیست. مجهول الحال است گرچه ترضی صدوق مشعر به مرضی بودن وی نزد ایشان است. و در مورد طریق دوم می‌فرماید: در آن علی بن احمد بن موسی و محمد بن اسماعیل برمکی و عبدالله بن احمد است که از نام بردگان اولی در کتب رجال مذکور نیست و در دومی جای حرف است و سومی مشترک است. ۲.۲ - دیدگاه محقق استرآبادی قهپاییمرحوم قهپایی: هر دو سند مجهول دانسته است. ۲.۳ - دیدگاه مجلسیمرحوم محمدتقی مجلسی: در مورد طریق اول می‌فرماید: خبر قوی کالصحیح است و در مورد طریق دوم می‌فرماید: اگر بگوییم علی بن احمد از مشایخ اجاره است و یا اعتماد صدوق به وی دلیل بر توثیق است خبر صحیح است در غیر این صورت قوی کالصحیح است. ۲.۴ - دیدگاه محدث نوریمحدث نوری: در مورد طریق اول می‌فرماید: در طریق جعفر از مشایخ شیخ صدوق است و حسین از اجلاء و از مشایخ کلینی است. عبدالله بن عافر از ثقات و اجلاء و مشایخ اصحاب است. عبدالرحمان بن محمد را نجاشی دو بار توثیق کرده است. فضل بن اسماعیل در کتب مذکور نیست ولی به دلیل روایت ابن ابی عمیر از وی ثقه است. خود اسماعیل بن فضل ثقه و جلیل‌القدر است. در مورد طریق دوم می‌فرماید: علی بن احمد بن موسی از مشایخ شیخ صدوق است. محمد بن جعفر به تصریح صدوق از وکلاء امام زمان (علیه‌السّلام) و از کسانی است که به ملاقات آن حضرت مشرف شده است نجاشی وی را ثقه و صحیح الحدیث می‌داند و از مشایخ کلینی است. محمد بن اسماعیل برمکی از نظر نجاشی ثقه و مستقیم است ولی برخی وی را تضعیف کرده‌اند. عبدالله بن احمد به نظر محمدتقی مجلسی همان ابن نهیک ثقه و صدوق معروف است بنابر این سند صحیح است. ۲.۵ - دیدگاه خوییآیت الله خویی: طریق اول از جهت جعفر بن محمد بن مسرور و طریق دوم از جهت علی بن احمد بن موسی ضعیف هستند. [۱]
اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواه، ج۳، ص۵۳۱.
[۳]
مجلسی، محمدتقی، شرح مشیخة الفقیه، ص۱۰۱.
[۴]
مجلسی، محمدتقی، شرح مشیخة الفقیه، ص۱۲۵.
[۵]
قهپایی، عنایةالله، مجمع الرجال، ج۷، ص۲۲۷.
[۶]
نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۵۷۴-۵۷۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «طرق شیخ صدوق به اسماعیل بن فضل هاشمی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۹. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | طرق شیخ صدوق
|