شیعه در عصر امام باقردوران امامت امام محمدباقر (علیه‌السّلام) مصادف با ادامه فشار‌های خلفای بنی‌امیه و حکّام آنها بر شیعیان عراق بود. در این دوران، غلات یکی از مشکلات شیعیان به شمار می‌آمد. زیدیه نیز به عنوان یکی از انشعابات شیعه، در همین زمان شکل گرفت. ۱ - دیدار با امام باقرشیعیان هر ساله در مراسم حج، با امام تماس داشتند. این تماس‌ها معمولاً یا در مکه و یا در بازگشت و عبور از مدینه، صورت می‌گرفت. با توجه به برخی اخبار، مردم عراق از رفتن نزد امام باقر (علیه‌السّلام) در مدینه، نهی شده بودند. ۲ - غلاتغُلات در دوران امام باقر (علیه‌السلام)، یکی از مشکلات شیعیان بود. شمار این گروه رو به فزونی بود. وقتی که امام (علیه‌السّلام) آنها را از خود طرد کرد، اصحاب آن حضرت نیز، غُلات را از جمع خود بیرون راندند. مغیره بن سعید و بیان بن سمعان، که هر دو از معروفترین شخصیت‌های غالیان و از رهبران آنها بودند، توسط اصحاب امام باقر (علیه‌السّلام) تکفیر شدند. مخالفت با مصالح امویان موجب اختلافات کمتری در میان شیعیان می‌گشت. اما به موازات فروکش کردن فشار‌های سیاسی برآنان، مسئله غُلات به تدریج دامنة بیشتری گرفت؛ به طوری که مساله مهم در زمان امام صادق (علیه‌السّلام) مساله غُلات محسوب می‌گردید. فشار امویها، جز در دو سال حکومت عمر بن عبدالعزیز، (از سال ۹۹ تا ۱۱۰) در تمام دوران حکومت آنان به شدت ادامه داشت. ۳ - فرقه زیدیهبسیاری از شیعیان عراق در اثر فشار و اختناق موجود، انتظار داشتند که امام (علیه‌السّلام) به عراق آمده و دست به شمشیر ببرد. ولی امام باقر (علیه‌السّلام) مامور به تقیه بود. لذا، برخی از آنها نسبت به امامت آن حضرت دچار تردید گشتند. آگاهی کافی دربارة امامت به آنها نمی‌رسید و به همین جهت گروهی به زید برادر امام گرویدند و انشعابی را بوجود آوردند. هر چند زید هفت سال زودتر از برادرش، در کوفه وفات یافت. اما در همین دوره و پس از آن ریشه‌های گرایش به زید در میان شمار زیادی از شیعیان رشد کرد. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شیعه در عصر امام باقر (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۹۸/۴/۹. |