شرح معالم الأصول‌ (کتاب)

---

«معالم الاصول به ضمیمه ترجمه و شرح آقا هادی مترجم مازندرانی»، تالیف هادی بن محمد صالح مازندرانی معروف به «هادی مترجم»، متوفای (۱۱۲۰ ق.) است. کتاب، به زبان فارسی و در موضوع علم اصول می‌باشد.

۱ - معرفی اجمالی

---

نخستین کتابی که طلاب در علم اصول می‌خواندند، «معالم الاصول»، نوشته شیخ حسن، فرزند شهید ثانی بوده است که حواشی زیادی بر آن نوشته شده است. به دلیل اهمیت فراوان این کتاب، در علم اصول، شارح، به ترجمه و شرح آن به زبان فارسی پرداخته است.

۲ - ساختار کتاب

---

کتاب، به صورت شرح غیر مزجی است؛ شارح، در ابتدا، عبارتی از متن کتاب را می‌آورد، سپس به ترجمه و شرح آن می‌پردازد.
در آغاز کتاب، شرح حال صاحب «معالم» و شرح حال مؤلف، به طور خلاصه آمده است. سپس خطبه‌ای طولانی در حمد و ثنای خداوند آورده شده و بعد مطالب اصولی کتاب شروع می‌شود.

۳ - گزارش محتوا

---

۳.۱ - شروع کتاب

کتاب، با شرح حال صاحب «معالم» و شارح شروع می‌شود و سپس خطبه‌ای در حمد و ثنای خداوند متعال و بیان مسائل اعتقادی مطرح می‌گردد و بعد از آن به مسائل و مباحث اصولی پرداخته می‌شود و همه مباحث، تحت عنوان مقدمه و خاتمه بیان می‌گردد.

۳.۲ - مقدمه کتاب

مقدمه، در قالب دو مقصد بیان شده است که مقصد اول، مشتمل بر مطالبی از قبیل بیان فضیلت علم،وجوب طلب علم، ذکر پاره‌ای از آنچه مراعاتش بر علما بایسته است و... و مقصد دوم، شامل مباحثی از قبیل پاره‌ای از مباحث الفاط، اوامر و نواهی، عموم و خصوص و... و خاتمه، در باره مباحث تعادل و تراجیح است.

۳.۳ - نمونه‌ای از کار شارح

در حقیقت، جناب شارح، ترجمه‌ای نیمه معنایی و نه چندان روان از کتاب «معالم» ارائه نموده است. ایشان در ترجمه و شرح این عبارت: «اصل: اختلف الناس فی استصحاب الحال و محله ان...» ، می‌نویسد: «اختلاف نموده‌اند اصولیون در حجیت استصحاب و محل استصحاب چنین صورتی است که حکمی ثابت باشد در وقتی و بعد از آن وقتی دیگر بیاید و دلیلی بر انتفاء آن حکم در این وقت نباشد، پس آیا باید قائل شد به بقاء آن حکم، چنانچه پیش از این وقت بوده و این عبارت از استصحاب است یا آنکه ثبوت آن حکم در این وقت نیز محتاج به دلیلی است، چنانچه در وقت اول محتاج به دلیل بوده...»

۴ - وضعیت کتاب

---

کتاب، فاقد ذکر فهرست موضوعات و مطالب است، پاورقی ندارد و منابع هم بیان نگردیده است.

۵ - پانویس

---