شبهه مولوی گرگیج درباره مادران امامان نهگانهمولوی محمدحسین گرگیج (امام جمعه اهل تسنن آزادشهر) برای اثبات خلافت عمر بن خطاب به نکاح امام حسین (علیه‌السلام) با شهربانو دختر یزدگرد که همه امامان از نسل او هستند استناد کرده است. استدلال ایشان به این صورت است که عمر پس از فتح ایران شهربانو را به نکاح امام حسین درآورده است، اگر این مطلب پذیرفته شود، دلالت بر صحت خلافت عمر خواهد بود و اگر این مطلب پذیرفته نشود اعتبار امامان و نسب آنان زیر سوال خواهد رفت. برخی از علمای شیعه پاسخ‌هایی از این ادعا داده‌اند که به‌طور مختصر می‌توان اینگونه اشاره کرد: ۱. انتساب اصل مسئله به عمر در تاریخ جای شک و تردید است. ۲. از جهت تاریخی خیلی بعید است که ازدواج شهربانو در زمان عمر اتفاق افتاده باشد. ۳. طبق مدارکی که این ازدواج را در دوران عمر بیان می‌کند، عمر قصد فروش آن بانو را داشت، که این مسئله با مخالفت امام علی (علیه‌السّلام) مواجه شد. ۴. صیغه ازدواج در آن زمان توسط زن خوانده می‌شد و اگر هم توسط عمر خوانده شده باشد دال بر شرعی بودن خلافت او ندارد. ۵. در صورتی که تملیک صورت گرفته باشد، این تملیک دلالت بر مشروعیت جنگ‌های خلفا نمی‌شود. ۱ - شبههمولوی گرگیج (امام جمعه اهل تسنن آزادشهر در استان گلستان و مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش) در سخنان خود در نماز جمعه چنین گفته است: مادر زین العابدین دختر یزدگرد بود که عمر بن خطاب پس از فتح ایران به نکاح حضرت حسین در آورد و ۹ امام پس از آن از همین نسل به وجود آمدند، پس اگر خلافت عمر را نپذیریم اعتبار امامان و نسب آنان را زیر سوال برده‌ایم. ۲ - پاسخسخنان مولوی گرگیج اشکالات فراوانی دارد: ۲.۱ - تشکیک در انتساب مسئله به عمراینکه مادر امام زین العابدین (علیه‌السّلام) از نژاد ایرانی و فارس است، امری مشهور در تاریخ است، اما در اینکه چه زمانی به بلاد عرب آورده شد، اختلاف شده است و طبق برخی روایات در دوران عثمان بن عفان چنین شده است و نه دوران عمر بن خطاب. [۱]
شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۳۵.
طبق برخی دیگر از نقل‌ها این مسئله در دوران امیرمومنان علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) رخ داده است، و نه دوران خلفای پیش از ایشان. بنابراین اصل انتساب این مسئله به عمر بن خطاب مشکوک است! ۲.۲ - بعید بودن ازدواج شهربانو در زمان عمردر بسیاری از عبارات چنین آمده است که این بانوان، دو خواهر بودند که یکی از آنان با سیدالشهدا (علیه‌السلام) ازدواج کرد و دیگری با محمد بن ابی‌بکر! و چون جنگ نهاوند در سال ۲۱ هجری صورت گرفته است، و در آن سال محمد بن ابی‌بکر ۱۱ ساله بوده است، وقوع چنین ازدواجی در زمان عمر بن خطاب بسیار بعید است! و مؤید جعلی بودن عباراتی است که می‌گوید این ازدواج در دوران خلیفه دوم صورت گرفته است. ۲.۳ - قصد عمر بر فروش شهربانوطبق مدارکی که این ازدواج را در دوران عمر بن خطاب بیان می‌کند، عمر بن خطاب قصد فروش ایشان را داشت، که این مسئله با مخالفت امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) مواجه شد و ایشان فرمودند که بر اساس دستور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، این افراد از کریمان بوده‌اند و باید با آنان کریمانه برخورد شود و حق فروش آنان را ندارید، بلکه آنان باید با هر کس خود می‌خواهند ازدواج کنند. ۲.۴ - ایراد خطبه عقد توسط شهربانوبر اساس حکم شرع، در ازدواج زن شروع به خواندن صیغه ازدواج می‌کند و مرد آن را تکمیل می‌کند، و آنچه اکنون به عنوان وکالت دادن به وکیل صورت می‌گیرد، رسمی است که در گذشته رایج نبوده است. و طبق روایت، حضرت شهربانو (سلام‌الله‌علیها) خود جملات ابتدایی را ابراز کردند، و مترجم نیز جناب سلمان (رضوان‌الله‌علیه) بودند! ۲.۵ - عدم دلالت خلیفه بودن عاقدطبق نظر بسیاری از علمای شیعه و اهل سنت، می‌توان کافر را از یک مسلمان وکیل کرد، تا از طرف او عقد نکاح یا... را انجام دهد! پس استدلال آقای گرگیج در مورد اینکه چون خلیفه دوم حضرت شهربانو را به عقد سید الشهدا در آورده است پس خلافت او شرعی است، نه تنها دلالت بر خلافت ندارد، بلکه این عمل الزاما حتی نمی‌تواند دلالت بر اسلام شخص وکیل داشته باشد! ۲.۶ - عدم دلالت تملیک بر مشروعیت خلفااگر مقصود این است که چون این بانوی بزرگوار در زمان خلیفه دوم به اسارت درآمده است و عمر بن خطاب او را به ملکیت سید الشهدا (علیه‌السّلام) در آورده است این مسئله اولا با آنچه در مورد عقد بیان شد منافات دارد، یعنی اصلا به تملیک در نیامد، بلکه ازدواج بود، و ثانیا حتی اگر تملیک هم باشد، این تملیک دلالت بر مشروعیت جنگ‌های خلفا نمی‌شود؛ زیرا الف. طبق فقه شیعی و روایات صحیح السند معصومین (علیهم‌السلام)، اگر فردی به جنگی غیر مشروع برود و در آن جنگ غنیمیت به دست آورد، تمام غنایم ملک شخص امام خواهد شد و ایشان هرگونه بخواهد در آن تصرف می‌کند. حال اگر جنگ ایران در نظر معصومین (علیهم‌السّلام) غیر مشروع باشد، لذا تمامی غنایم ملک شخصی امام خواهد بود و اگر کسی بدون اذن ایشان در آن تصرف کند مرتکب حرام شده است، نه اینکه با دادن آن اموال به امام مشروعیت جنگ خود را ثابت کند! ب. بر اساس نظر شیعی، امام، مالک بالاصاله تمامی آنچه در زمین است می‌باشد، و مالکیت دیگران، مالکیت فرعی و با اذن امام است، یعنی امام الهی در هر آنچه صلاح بداند هرگونه بخواهد تصرف خواهد کرد، زیرا او جز اراده خدا ندارد. به همین سبب اگر طبق فرض، جنگ‌های خلفا غیر مشروع باشد، و اموالی در آن جنگ‌ها به غنیمت گرفته شود، امام می‌تواند به عنوان مالک بالاصاله هرگونه خود بخواهد در آنها تصرف کند. ت. یکی از مسائل شرعی که حتی در مورد غیر امام نیز جاری است، مسئله هدایای ظالمین و حکام غیر مشروع است، که در صورتی که آن حاکم هدیه‌ای به شخص مومن بدهد، در بعضی موارد تصرف در آن جایز است. که یکی از آنها مورد تقیه است. مادر حضرت زید بن علی (علیه‌السّلام) کنیزی بود که جناب مختار به امام سجاد (علیه‌السّلام) هدیه داده بود، ولی اهل سنت، این مسئله را دلیل مشروعیت خلافت مختار نمی‌دانند! حال چطور پذیرش کنیز از عمر بن خطاب را دلیل قبول خلافت او می‌دانند؟! ۳ - نتیجهگیریبراساس مطالبی که ذکر شد مشخص گردید این مسئله با هیچ یک از موازین شرعی نه نزد شیعیان و نه نزد اهل تسنن سازگاری ندارد. بنابراین سخنان مولوی گرگیج بر اساس موازین علمی نبوده، بلکه خارج از مبانی شیعه و سنی است. ۴ - عذرخواهی مولوی گرگیجگرگیج با انتشار پیامی در فضای مجازی مدعی شد حرف‌هایش تقطیع و تحریف شده و از اینکه احساسات مذهبی مردم جریحه‌دار شده است عذرخواهی کرد. متن پیام وی به این شرح است: «با سلام بر محضر عزیزان در فضای مجازی، در خطبه‌های این هفته (۱۹ آذر ۱۴۰۰) مطالب جامعی مطرح شدند که فایل تصویری آن موجود است، از آن رو ما خود را از ارادتمندان و عاشقان اهل بیت (رضوان‌الله‌تعالی‌علیهم‌اجمعین) می‌دانیم و این ارادت بارها در خطبه‌های جمعه، نوشتارها، گفتار و مصاحبه‌ها بیان شده است؛ محبت اهل بیت و صحابه رسول الله (ص) جزو ایمان قلبی اینجانب است؛ توهین به اهل بیت پیامبر اعظم (ص) حرام و کفر است. علت سخنرانی بنده نصب بنرهای توهین آمیز در کوچه‌ها، خیابان‌ها و برخی از سخنان تفرقه‌افکن در ایام فاطمیه است؛ هزاران بار به خدا پناه می‌برم که در دل اینجانب نسبت به خاندان رسول گرامی (ص) و سُلاله پاکش، کینه، کدورت، عداوت باشد و یا اهانتی روا دارم. به گفته سعدی « خدایا به حق بنی فاطمه، که با قول ایمان بُود خاتمه». برخی افراد از روی قصد و غرض از احساسات مذهبی مردم سوء استفاده کرده و کلام و مطالب بنده را تحریف و یا برش می‌زنند که در شرایط حساس کنونی کشور اجازه نخواهیم داد کسانی موجبات تفرقه بین اهل سنت و اهل تشیع را ایجاد کنند. در پایان یادآور می شوم اهل سنتی که محبت رسول الله (ص) و خاندان پاک ایشان در دلش نباشد و از اعمالشان پیروی نکند اهل سنت نیست و اگر سوء تفاهمی از سخنان اینجانب پیش آمده از همه عزیزان عذرخواهی می‌کنم.». همچنین او در پیامی ویدیویی ضمن ابراز ارادت به اهل بیت (علیهم‌السلام)، ایمان به پیامبر و محبت آل بیت پیامبر و پاکی آنها را جزو ایمان و اعتقاد اهل تسن دانست. و نیز ضمن رد برداشت‌هایی که از کلام وی شده بود عنوان کرد: ما پیغمبر بلکه همه انبیاء و انسان‌های خوب مانند آل بیت را سلاله پاک می‌دانیم و هیچوقت روی نسب آنها هیچ کسی نمی‌تواند سؤالی بکند و اگر بکند در ایمانش شبهه است. ۵ - پانویس۶ - منبع• گروه پژوهشی ویکی فقه، برگرفته از مقاله تدوین شده توسط جواد ابوالقاسمی. |