سیدمحمد قزوینیسیدمحمد قزوینی از علمای ضد استبداد ایران در قرن سیزدهم هجری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیوی از خاندان علم و دانش بود. میرمحمد صالح و میرمحمد رفیع که از علمای بزرگ صفویه محسوب می‌شدند از اسلاف او بودند. سیدمحمدباقر فرزند سیدحسین در حدود ۱۲۰۶ ق به دنیا آمد. اعتمادالسلطنه سال تولد او را در ۱۲۲۱ ق و آقابزرگ تهرانی ۱۲۳۰ نوشته‌اند. وی پس از گذراندن دوره مقدمات و سطح، از درس بزرگانی چون شریف العلماء، شیخ علی کاشف الغطاء، ملامحمد اسماعیل یزدی و صاحب جواهر در نجف استفاده کرد و سپس به اصفهان آمد. مدت دو سال نزد سیدمحمدباقر شفتی، معروف به «حجه الاسلام» تلمذ نمود و سپس به موطن خود قزوین مراجعت کرد و مرجع امور شرعی مردم آن شهر گردید. ۲ - فعالیت سیاسیبه دستور وی مردم قزوین، مجدالدوله حاکم ستمگر شهر را بیرون کردند و محمدشاه بدان سبب او را به نجف تبعید نمود. پس از مدتی با وساطت شیخ مرتضی انصاری به قزوین بازگشت، اما همچنان در دفاع از مردم در مقابل حکام و ماموران ستمگر دولتی می‌کوشید و در پاسخ مؤلف قصص العلماء که وی را از آن کارها برحذر می‌داشت گفت: «چون من خواستم از خدمت حجه الاسلام سیدمحمدباقر (شفتی) مراجعت کنم، سید به من وصیت فرمود که: در مهام حوائج مسلمین و مؤمنین، خود را معاف نداشته و باید نهایت در انجام و انجاح امور مسلمانان کوشید که شیخ کلینی بابی در اصول کافی منعقد نموده و در اهتمام کار مسلمانان و اخبار بسیار از ائمه اطهار در این باب ذکر فرموده. فلذا از این بابت در حمایت فقرا و ضعفا، خود را لحظه (ای) معاف نمی‌دارم». سیدمحمدباقر در فن جدل استاد و در نوشتن خطوط شکسته و نسخ در میان علما بی نظیر بود. ۳ - آثار و تألیفاتاو آثاری در فقه و اصول دارد، از جمله: رساله در نقل ملک نقاله، رساله در مقدمه واجب. سیدمحمدباقر قزوینی در ۱۲۸۶ ق در هشتاد سالگی در قزوین درگذشت. [۲]
دین و دولت در ایران، ص۱۹۰.
[۳]
طبقات اعلام الشیعه، الکرام البرره فی القرن الثالث بعد العشره، ج۱، ص۱۶۴.
[۴]
قصص العلماء، ص۶۶-۷۰.
[۵]
المآثر و الآثار، ج۱، ص۱۹۶-۱۹۷.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «سیدمحمد قزوینی». |