سیدحسین بن قاسم عیانی طباطباییحسین بن قاسم عیانی (۳۷۶-۴۰۴ ق/۹۸۶-۱۰۱۳ م)، عالم، فقیه، متکلم، نویسنده و فرمان‌روای زیدی یمن بود. ۱ - امامت زیدیاناو پس از درگذشت پدر، یا احتمالاً پس از یوسف الداعی، عهده‌دار امامت زیدیان شد. در ۴۰۳ ق/۱۰۱۲ م در صنعا با امام محمد بن قاسم بن حسین زیدی جنگید و بر او چیره شد. در ۴۰۴ ق/۱۰۱۳ م احمد بن قیس بن ضحاک از اطاعت او سر برتافت و میان آن دو جنگی روی داد. ۲ - عقایدگفتهاند که وی و پدرش برخی از آرای مذهب عبیدیان (ﻫ م) را بر آرای زیدی ترجیح می‌داده‌اند. هم‌چنین دربارۀ این‌که وی دعوی دریافت وحی داشته، سخنانی گفته شده است، اما این سخنان ظاهراً بی‌اساس است. [۱]
شرف‌الدین، احمد حسین، تاریخ الیمن الثقافی، ج۴، ص۲۵۵-۲۵۶، قاهره، ۱۳۸۷ ق/۱۹۶۷ م.
۳ - حسینیهاو بنیادگذار فرقه‌ای به نام «حسینیّه» است. زیدیان حسینیّه بر این باورند که حسین امام زندۀ غایب است و روزی آشکار خواهد شد و دنیا را سراسر پر از عدل و داد خواهد کرد. به پیروان او نسبت داده شده است که عقیده دارند، او برتر از پیامبر است، زیرا سخن او در مبارزه با بی‌دینان از کلام رسول خدا نافذتر است. آنان تبلیغ می‌کردند که هر کس جز این دربارۀ امام‌شان بگوید، به دوزخ خواهد رفت. حسینیان دو دسته شدند: گروهی معتقد بودند که امام در همان حالی که غایب است، همواره به دیدار پیروانش می‌آید. دستۀ دیگر بر این اندیشه بودند که او تا هنگام ظهور و قیام بر کسی آشکار نخواهد شد و پیروانش فقط بر اساس فرمان‌ها و نوشته‌های وی عمل خواهند شد و پیروانش فقط بر اساس فرمان‌ها و نوشته‌های وی عمل خواهند کرد. ۴ - آثار وینوشتههای بسیاری به او نسبت داده‌اند که گفته شده تعداد آن‌ها به ۷۳ جلد می‌رسد. از برخی از آن‌ها با عناوین یاد شده است: منهج الحکمه؛ المعجز در اصول دین؛ الاراده؛ الصفات؛ معرفه الصانع؛ تفسیر غریب القرآن. [۴]
شرف‌الدین، احمد حسین، تاریخ الیمن الثقافی، ج۴، ص۲۵۵، قاهره، ۱۳۸۷ ق/۱۹۶۷ م.
روشن نیست که پس از او تا اوایل سدۀ ۶ ق/۱۲ م چه کسانی از امامان این سلسله حکومت کرده‌اند. ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل طباطبا»، شماره۴۳۲. |