رسالة فی الکلام علی النفس الناطقة (کتاب)سومین رساله ی ملحق به رساله ی احوال النفس، رسالة فی الکلام علی النفس الناطقة است ۱ - معرفی اجمالی کتاببو علی سینا این رساله را به زبان عربی تالیف نموده است. مؤلف، در خطبه رساله، قوه ی دراکه معقولات را وجه تمایز انسان از سایر حیوانات می‌داند و اسم‌هایی مانند: نفس ناطقه، نفس مطمئنه، ن فس قدسیه، روح روحانیه، روح امری، کلمه طیبه، کلمه جامعه فاصله، سر الهی، نور مدبر، قلب حقیقی، لب، نهی و حجی را بدان منتسب نموده است. ۱.۱ - تقسیم نفسوی، این نفس را در کوچک و بزرگ، عاقل و مجنون، موجود می‌داند که در بدو وجود عاری از هر گونه صور معقوله‌ای بوده، در ادامه به کمالاتی رسیده است. قائم به نفس بودن، نفس ناطقه و عدم اتکای آن به بدن و یا اجسام دیگر، از ویژگی‌هایی است که بو علی در این رساله بدان پرداخته است. سعادت این نفس، همانا با تزکیه و متخلق شدن به اخلاق حسنه، حاصل می‌شود. او، می‌گوید: همان طوری که استیلای بلغم، باعث وقار، سکون و آرامش در انسان است یا استیلای صفرا، باعث غضب و غلبه سوداء، باعث بد اخلاقی است و این مزاج‌ها قابل تغییرند، اخلاقیات نیز قابل تغییر و اصلاح خواهند بود. اعتدال مزاج، چون باعث اعتدال اخلاق است، باید در طریق به دست آوردن آن کوشید تا نفس، استعداد قبول ملکات فاضله ی علمیه و عملیه را داشته باشد. ۱.۲ - مفارقت نفس از بدنمفارقت نفس از بدن که باعث راحتی و آمادگیش برای فیوض الهی است، مطلب دیگری است که مؤلف، به توضیحش پرداخته است، اما حالات نفس بعد از موت و سعادت و شقاوت آن، به خاطر اختصار رساله، بیان نگردیده‌اند، زیرا آن مطالب، نیازمند مقدمات مفصلی است که جایش در این جا نمی‌باشد. [۱]
رسالة في النفس و بقائها و معادها، ابن سينا، ناشر: دار بيبليون، پاريس، ۲۰۰۷ م، ص ۱۹۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعنرم افزار مجموعه آثار حکیم ابو علی سینا، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). |