رحلة الی الحجاز (کتاب)نام کامل کتاب رحلة الی الحجاز فی النصف الثانی من القرن التاسع عشر المیلادی، تالیف شارل دیدییه که توسط دکتر محمد خیر بقاعی به زبان عربی ، ترجمه شده و مقدمه و تعلیقاتی بر آن صورت گرفته است. ۱ - ساختار کتاباین کتاب شرح سفری است که شارل دیدییه در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی به سمت سرزمین حجاز انجام داده است. با فهرستی از مطالب و مقدمه‌ای از مترجم درباره این سفرنامه و معرفی مولفش، آغاز گردیده و بعد از آن، مقدمه‌ای از مولف در اکتبر سال ۱۸۵۶ م مطرح می‌شود. سپس طی ۱۳ فصل ادامه می‌یابد که در این فصول از صحرای سوییس ، طور ، کوه سیناء ، دریای احمر [۱]
رحلة إلي الحجاز، تعريب محمد خير البقاعى، ص۱۳۷.
، جدة ، اشراف و وهابیون و طائف، مطالبی را خاطر نشان می‌دارد. در پایان کتاب مصادر، مراحع عربی و غیر عربی، و فهرستی از اعلام و اماکن را بیان می‌نماید.۲ - گزارش محتواشارل دیدییه در تاریخ ۱۲۷۰ ق به سرزمین حجاز سفر نموده است.مولف در کتابش از سیر سفر خویش از قاهره به سوییس ، جبل سیناء، سرزمین سانت کاترین، و شهر طور، سپس دریای احمر، ینبع، جده و طائف که در آن به مکه مکرمه مشرف گشته، سخن می‌گوید.فصلی را از اشراف وهابیون، تاریخ و امیال و علقه‌های این گروه و انگیز فراوانشان از دعوت به این مذهب سخن می‌گوید.همچنین در فصلی، با افرادی که در جده با آنان روبرو شده، مخصوصا والی عثمانی مثل خالد بن مسعود، و غیر از آنان از لشکریان و تجار ، مطالبی را عنوان می‌دارد. همچنین در فصل دیگر از سفر و صادق بودن در حکایت ماجراهایش سخن می‌گوید.کتاب حاوی نظرات شخصی دیدییه و ملاحظاتی که روزانه در اثنای سفرش تدوین نموده، می‌باشد. همچنین از اهمیت سفر و احوال حجاز در اوائل نیمه دوم از قرن ۱۹ میلادی بحث می‌نماید.اهمیت این سفرنامه در این است که صورت واضحی از زندگی سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در اوائل نیمه دوم قرن ۱۹ میلادی ایفاء می‌کند. همچنین در خلال سفر، اماکن و بازارها و درختان و آبها، همچنین طبایع و البسه، مساکن آن مناطق را معرفی می‌نماید.سفرنامه دیدییه به جهت شاعر بودن نویسنده، از بسیاری معالم فرهنگی برخودردار می‌باشد. همچنین از کتاب مقدس عهد قدیم و جدید و روایات ادباء لاتینی و یونانی، اشعر شعرای این دو گروه، و از فنون تشکیلیه این دو، از ادب فرانسی، مطالبی را قرائت می‌نماید. از کتب مفکرین و فلاسفه در عصرش نیز مطالبی را یاد آورر می‌شود.دیدییه در این سفرنامه از سفرنامه‌های معروفی مخصوصا سفرنامه‌های بور کهارت ، تامیزی ، روشیه دیریکور استفاده نموده است.مترجم علاوه بر ترجمه، تعلیقه‌هایی برای وضوح یافتن مطلب و همچنین اشخاص متذکر شده، در این سفرنامه را معرفی و مواردی از امکنه و حوادث، که از قلم مولف افتاده است، اشاره کرده و در بعضی مواضع حتی به قرآن نیز رجوع داده است. ۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |