ذو الحلیفهذوالحُلَیفَه، از میقاتهای عمرۀ تمتّع می‌باشد. ذوالحلیفه در هشت کیلومتری جنوب مسجد النبی صلّی اللّٰه علیه و آله قرار دارد و امروزه با توجه به توسعۀ مدینه در حاشیۀ شهر قرار گرفته است. عنوان یاد شده در باب حج به کار رفته است. ۱ - میقات بودن ذوالحلیفه در حال اختیارذوالحلیفه در حال اختیار (بدون ضرورت) میقات عمرۀ تمتّع و عمرۀ مفرده برای مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکّه می‌روند. در اینکه میقات، خصوص مسجدِ واقع در این محل است که معروف به «مسجد شجره» است یا اعم از مسجد و اطراف آن، اختلاف است. امام خمینی معتقد است که «احتیاط واجب آن است که در داخل مسجد شجره مُحرم شود نه خارج آن، هرچند نزدیک به آن باشد.» و «احوط اقتصار به مسجد اصلی و محاذات آن است.» ۲ - حکم جنب و حائض در احرام از ذوالحلیفهبه نظر امام خمینی «شخص جنب و حائض می‌توانند در حال عبور از مسجد مُحرم شوند، و نباید در مسجد توقف کنند.» و «اگر جنب به‌واسطه زیادی جمعیت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ببندد، و آب برای غسل نباشد، و نتواند صبر کند تا آب پیدا شود باید تیمم کند و داخل مسجد شود و احرام ببندد.» و «اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند احتیاط آن است که نزدیک مسجد مُحرم شود و در جُحفه یا مُحاذی آن احرام را تجدید کند.» پس «اگر زن خوف دارد که وقت احرام از مسجد شجره حائض باشد می‌تواند ولو در ایران از شوهرش اذن بگیرد که نذر کند و از مدینه محرم شود و در این صورت احرام او از مدینه صحیح است بشرط اینکه نذر او با صیغه شرعی معتبر باشد.» به‌هرحال بنابر قول نخست که احرام از داخل مسجد را لازم می‌داند، جنب و حائض، بنابر تصریح گروهی از فقها باید در حال عبور از مسجد محرم شوند و در صورت عدم امکان، از بیرون مسجد محرم می‌گردند. برخی گفته‌اند: در این صورت، احرام را تا جُحفه به تأخیر انداخته و در جحفه محرم می‌شوند. برخی نیز احتیاط را در جمع بین آن دو (احرام از بیرون مسجد و تجدید آن در جحفه) دانسته‌اند. بعضی هم گفته‌اند: حائضی که از حیض پاک شده و نیز جنب در صورتی که نتوانند در حال عبور از مسجد محرم شوند و برای غسل دسترسی به آب نداشته باشند و امکان صبر تا پیدا شدن آب نیز نباشد، جهت دخول به مسجد، تیمّم کرده و در داخل مسجد محرم می‌شوند. [۱۳]
مناسک حج (مراجع)، ص۱۱۰، م۲۰۴.
۳ - میقات مردم مدینه در حال ضرورتمیقات مردم مدینه در حال ضرورت، مانند بیماری و ناتوانی، جحفه است. بنابراین نه‌تنها بر مردم مدینه بلکه بر همه کسانی که از مدینه منوره به مکه می‌روند «جایز است در صورت ضرورت، احرام را از مسجد شجره تاخیر بیندازد تا میقات اهل شام (جحفه). » ۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۷۱۲. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |