دوام ذاتیدوام ذاتی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای استمرار ثبوت یا سلب محمول برای موضوع تا هنگام وجود ذات موضوع است. ۱ - توضیح اجمالیدوام به معنای شمول و استمرار ثبوت محمول برای موضوع یا سلب آن در تمام اوقات وجود موضوع است. [۱]
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۱۱۸.
[۲]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۱۸.
۲ - اقسام دوامدوام بر چهار قسم است: دوام ازلی، دوام ذاتی، دوام وصفی و دوام وقتی. ۱. دوام ازلی یعنی دوام محمول برای موضوع بدون هیچ شرطی حتی شرط تحقق موضوع، مانند جهت قضیه الله تعالی بر بندگانش دائم الفضل است. ۲. دوام ذاتی به معنای عدم انفکاک نسبت ایجابی یا سلبی از موضوع مادامی که ذات موضوع موجود است؛ مانند جهت قضیه هر شیء مادی دائماً حرکت تکاملی دارد، مادامی که موجود است. ۳. دوام وصفی یعنی جدا نشدن نسبت ایجابی یا سلبی از ذات موضوع، مادامی که وصف عنوانی برای آن ذات ثابت باشد؛ مانند جهت قضیه هیچ مؤمنی ممکن نیست که شراب بخورد، مادامی که مؤمن است. ۴. دوامِ وقتی یعنی دوام محمول برای موضوع در وقت معین، مانند جهت قضیه هر مؤمنی در زندان است مادام که در دنیاست. [۳]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۶۰.
[۴]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۰۴.
[۵]
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۱۷۵.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «دوام ذاتی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۴. |