حرمة ذبائح أهل الکتاب (کتاب)حرمة ذبائح اهل الکتاب نوشته شیخ بهاءالدین محمد بن حسین بن عبدالصمد حارثی معروف به شیخ بهائی می‌باشد. ۱ - دیدگاه شیعه درباره ذبائح اهل کتاباز سوی مذاهب مختلف اسلامی درباره حرمت ذبائح اهل کتاب دیدگاههای گوناگونی ارائه شده است. دیدگاه شیعه امامیه در این باره مبتنی بر حرمت این ذبائح است؛ بلکه سید مرتضی (م ۴۳۶ ق.) مدعی است که حرمت ذبائح اهل کتاب و عدم حلیت اکل و نیز حرمت تصرف در آن از منفردات شیعه امامیه است. مرحوم شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق.) ، ابن حمزه طوسی (قرن ۶ ق.) ، محقق حلی (م ۶۷۶ ق.) ، علامه حلی (۷۲۶ ق.) و شهید اول (۷۸۶ ق.) نیز در آثار خود موافقت خویش را با این دیدگاه ابراز داشته‌اند. در موضوع مذکور پژوهشهای مفید و ارزنده‌ای از سوی عالمانی چون: سید علی طباطبائی (۱۲۳۱ ق.) و نیز شیخ عبدالله مامقانی (۱۳۵۱ ق.) [۳]
منهاج المتقین، مامقانی، ص۴۲۸.
صورت گرفته است. با دیدگاه شریف مرتضی، جز عده کمی از فقها، کسی به مخالفت برنخاسته از این رو صاحب جواهر (۱۲۶۶ ق.) در این باره می‌نویسد: از دوران صدوقین (صدوق پدر و صدوق پسر) به بعد درباره پذیرش دیدگاه مذکور، اجماعی از سوی علمای مذهب صورت گرفته؛ بلکه با در نظر گرفتن نصوص مستفیضه‌ای که در این باره موجود است می‌توان این موضوع را از ضروریات مذهب جعفری بشمار آورد. ظاهرا به نظر می‌رسد که صاحب جواهر به اصل رساله حاضر دست نیافته چرا که به هیچ وجه بدان اشاره نکرده است. ۲ - محتوای کتابشیخ بهایی در این رساله ادله تفصیلی حرمت ذبائح اهل کتاب را با استفاده از کتاب و سنت مطرح کرده و دیدگاه علمای امامیه را در این رابطه بیان نموده است. وی همچنین به نقد و بررسی دیدگاه سایر مذاهب اسلامی در این باره پرداخته است. هر چند بجا بود که ایشان سایر روایات اهل بیت علیه‌السّلام در این باره را، که صاحب جواهر آنها را به دوازده طائفه تقسیم کرده است (در این روایات به بیان مفهوم اهل کتاب از جهت موضوعی و نیز حرمت ذبائح ایشان از نظر حکمی پرداخته شده است.)، نیز استدراک می‌نمود. ۳ - کتاب مذکور از نگاه علمااز رساله مذکور در منابع عدیده‌ای چون: ریاض العلماء ، امل الآمل ، لؤلؤة البحرین ، الذریعة ، الغدیر ، اعیان الشیعة و الکشکول [۵]
ریاض العلماء، ج۵، ص۸۹.
[۷]
لؤلؤة البحرین، ص۲۱.
[۱۰]
اعیان الشیعة، سید محسن امین، ج۹، ص۲۴۴.
[۱۱]
کشکول، شیخ بهایی، ج۱، ص۵۳، چاپ بیروت.
نام برده شده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی از این رساله با عنوان الذبیحة، رسالة فی حرمة ذبیحة اهل الکتاب نام برده و می‌گوید نسخه‌ای از این رساله را که در زمان مؤلف نگاشته شده و حواشی مصنف با رمز دام ظله بر آن موجود است را دیده است. به گفته وی این رساله بدین گونه آغاز می‌شود: الحمد لله علی جزیل افضاله. به گفته آقا بزرگ تهرانی، مؤلف در ابتدای رساله یادآور شده که این رساله را به فرمان شاه عباس صفوی پس از آن که فرستاده پادشاه روم در مجلسی که در دربار شاه عباس برگزار شده بود و وی حکم به تحریم ذبیحه اهل کتاب از سوی علمای شیعه را مورد حمله قرار داده و علمای شیعه را به مخالفت با کتاب الهی در این موضوع متهم ساخت، نگاشته است. به گفته آقا بزرگ پس از نگارش این رساله، شاه عباس فرمان داد که نسخه‌ای از آن به عنوان پاسخ به زیاده گویی‌ها و اتهامات بی اساس سفیر به همراه وی به دیار روم فرستاده شود. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار شیخ بهایی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |